Δάση στο κόκκινο… για ένα ακόμη καλοκαίρι

Αυτή είναι η εξίσωση με την οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι ενόψει μιας ακόμη αντιπυρικής περιόδου και με τις πρώτες πυρκαγιές να μας χτυπούν ήδη την πόρτα. Παρά τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού περί πυροπροστασίας και σημειακών θετικών βημάτων, τα χρόνια προβλήματα του ελληνικού μηχανισμού δασοπροστασίας παραμένουν. Με την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τα όρια ενός ήδη προβληματικού συστήματος, ο μηχανισμός δασοπροστασίας παρουσιάζεται ξεγυμνωμένος, παρότι βαδίζουμε προς το τέλος του πρώτου μήνα της αντιπυρικής περιόδου.

Σοβαρά προβλήματα που καθηλώνουν τον μηχανισμό καταστολής δασικών πυρκαγιών είναι τα εξής:

1. Καθυστερήσεις στην πρόσληψη 1.500 εποχικών υπαλλήλων, οι οποίοι καλούνται να καλύψουν πάγιες ανάγκες στον μηχανισμό δασοπροστασίας και θα έπρεπε να βρίσκονται ήδη στις θέσεις τους. Επίσης, δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η πρόσληψη 251 ατόμων εποχικού προσωπικού 8μηνης διάρκειας, το οποίο θα αναλάβει εργασίες για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.
2. Τεράστιες είναι οι ελλείψεις σε υλικό εξοπλισμό (π.χ. λάστιχα πυροσβεστικών οχημάτων) και αρκετοί οι προβληματισμοί ως προς το αξιόμαχο του επίγειου και εναέριου στόλου δασοπυρόσβεσης, λόγω της παλαιότητάς του και των προβλημάτων που προκύπτουν στη συντήρησή του. Η επίλυση των χρόνιων προβλημάτων που αφορούν στη χρήση των ιδιόκτητων πτητικών μέσων του Πυροσβεστικού Σώματος δεν επιλύει συνολικά τα προβλήματα ενός μηχανισμού που χωλαίνει.
3. Παρότι οι ΟΤΑ έλαβαν εγκαίρως τους κατά 20% μειωμένους πόρους σε σχέση με την περσινή αντιπυρική περίοδο από τη ΓΓΠΠ για εργασίες αντιπυρικής προστασίας, η έλλειψη αξιολόγησης και διαφάνειας υποσκάπτει σοβαρά την αποτελεσματική χρήση τους για δασοπροστασία.
4. Παρότι υπάρχει επιτέλους κινητικότητα στην αξιοποίηση του επιχειρησιακού προγράμματος «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» για έργα αντιπυρικής προστασίας, σημαντικές γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών δυσχεραίνουν την υλοποίηση του. Επίσης, παρά τις εξαγγελίες για έγκαιρη διάθεση κονδυλίων για τις εργασίες πρόληψης από πιστώσεις του Πράσινου Ταμείου, οι υπηρεσίες δεν έχουν λάβει ακόμα τις σχετικές πιστώσεις, καθότι εκκρεμεί σχετική νομοθετική ρύθμιση.
5. Χαρακτηριστικό είναι ότι λόγω της μη έγκαιρης διάθεσης πόρων για την κάλυψη δαπανών μετακίνησης των δασικών υπηρεσιών, τα οχήματά τους παραμένουν καθηλωμένα.
6. Η αναστολή πληρωμών προς τους Φορείς Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, δεν τους επιτρέπει να συμμετέχουν ουσιαστικά στην πυροφύλαξη των ιδιαίτερα ευαίσθητων και σημαντικών αυτών περιοχών.

Σε κάθε περίπτωση, η δασοπροστασία στη χώρα μας δεν θα αναβαθμιστεί ποτέ ουσιαστικά, αν δεν υιοθετηθούν συγκεκριμένα βήματα που θα ορίζουν τη ριζική αλλαγή της νοοτροπίας μας. Μιας νοοτροπίας που εστιάζει στην καταστολή έναντι της πρόληψης, ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από έλλειψη έγκαιρου προγραμματισμού, μακροχρόνιου πλάνου και συνοχής. Πιο συγκεκριμένα:

1. Η συνεργασία μεταξύ των διαφορετικών φορέων που συμμετέχουν έμμεσα και άμεσα στην καταστολή παρουσιάζει φαινομενικά σημάδια βελτίωσης, μόνο σε επίπεδο επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων. Παρόλα αυτά, σε θεσμικό επίπεδο, το νέο νομοσχέδιο που κατατέθηκε πρόσφατα (Φεβρουάριος 2013) για την «Αναδιοργάνωση Υπηρεσιών του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, αναβάθμιση του Πυροσβεστικού Σώματος και άλλες διατάξεις» δεν περιέχει καμία πρόνοια για να αλλάξει η σημερινή νοοτροπία και πρακτική και διαιωνίζει τα μεγάλα προβλήματα συντονισμού.
2. Ενώ είναι αποδεδειγμένο ότι η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών απαιτεί κυρίως σωστή διαχείριση και πρόληψη και όχι απλώς μονοσήμαντη καταστολή, ένα μήνα μετά την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, δεν έχουν ακόμα κατανεμηθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες οι προβλεπόμενοι πόροι και το εποχικό προσωπικό. Η έγκαιρη προετοιμασία του μηχανισμού και διάθεση των απαιτούμενων κονδυλίων ώστε τα έργα πρόληψης να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου – κι όχι κατά τη διάρκειά της – είναι ζωτικής σημασίας. Μόνο έτσι μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος έναρξης πυρκαγιάς, αλλά και να είναι πιο αποτελεσματικό το έργο της καταστολής.
3. Απαιτείται άμεση και ουσιαστική αξιοποίηση των εθελοντικών ομάδων δασοπροστασίας, με θέσπιση των απαραίτητων νομικών ρυθμίσεων. Εδώ, αξίζει να αναφέρουμε ότι σε αυτόν τον τομέα έχουν γίνει σημαντικά βήματα, καθώς βρίσκεται προς διαβούλευση σχετικό σχέδιο νόμου της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
4. Η κατάρτιση και κύρωση των δασικών χαρτών, πρέπει να προχωρήσει με πιο γοργούς ρυθμούς, προκειμένου να λειτουργήσουν αποτρεπτικά, όπως και σε άλλες χώρες, απέναντι σε επίδοξους εμπρηστές.

«Η κοινή λογική και εμπειρία των τελευταίων ετών, υπαγορεύουν να σκεφτόμαστε τη φωτιά πολύ πριν τη φωτιά. Αυτό όμως σημαίνει αλλαγή νοοτροπίας και δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών πρόληψης. Παρότι η οικονομική κρίση προφανώς επηρεάζει και τη δασοπροστασία, θα περίμενε κανείς λόγω και αυτών των δυσχερειών να γίνεται προσπάθεια για πιο έξυπνη, έγκαιρη και αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος. Δυστυχώς, παρά τις περί του αντιθέτου εξαγγελίες, για άλλη μια χρονιά βλέπουμε τις γνωστές καθυστερήσεις σε επιμέρους μέτρα και την έλλειψη συνολικού συντονισμένου σχεδίου», σημειώνει ο Δημήτρης Καραβέλλας, διευθυντής του WWF Ελλάς.