Η ΥΠΕΡΑΛΙΕΥΣΗ ΓΟΝΟΥ ΕΧΕΙ ΜΕΙΩΣΕΙ ΔΡΑΜΑΤΙΚΑ ΤΗΝ ΠΑΝΙΔΑ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ
SOS, τα ψάρια χάνονται
Σκεφθήκατε ποτέ ότι κάποτε τα ψάρια θα τελειώσουν;
ο 82% των ειδών στη Μεσόγειο αλιεύονται πάνω από το ανεκτό όριο. Ακτιβιστές της οργάνωσης «Αρχιπέλαγος» διαπιστώνουν συχνά ότι καταλήγουν στο εμπόριο ψάρια που δεν έχουν το απαιτούμενο μέγεθος. Αν όχι, τότε όλοι αγνοούμε τις συνεχείς επισημάνεις των επιστημόνων, που διαπιστώνουν κάθετη μείωση των ιχθυοαποθεμάτων στις ελληνικές θάλασσες. Από τις σοβαρότερες αιτίες είναι η εντατική αλίευση γόνων, υπομεγεθών ψαριών, επί το επιστημονικότερον, πριν αυτά φτάσουν στο στάδιο αναπαραγωγικής ωριμότητας, αλλά και η αλίευση κατά την περίοδο αναπαραγωγής.
Σε μια από τις πλέον υπεραλιευμένες θάλασσες στον κόσμο, στη χώρα με το μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο και τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ευρώπη, δεν εφαρμόζεται κανένα μέτρο για την προστασία των παραγωγικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Ο λόγος βέβαια για την Ελλάδα, όπου και σ’ αυτήν την περίπτωση νόμοι υπάρχουν, αλλά δεν εφαρμόζονται.
«Το ισχύον πλαίσιο διαχείρισης και ελέγχου της αλιείας στη χώρα μας είναι ελλιπές και οδηγεί στην εκταταμένη υποβάθμιση των αλιευμάτων, καθώς επιτρέπει την υπεριαλίευση, την παράνομη και καταστροφική αλιεία», εξηγεί ο επικεφαλής της περιβαλλοντικής Οργάνωσης «Αρχιπέλαγος», η οποία δραστηριοποιείται ενεργά την τελευταία πενταετία, στην εξάλειψη των παραγόντων που συμβάλλουν στην υποβάθμιση της παράκτιας αλιείας, με αλλεπάλληλα υπομνήματα και παρεμβάσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σε κάθε περίπτωση, όσοι θέλουν να παρανομήσουν βρίσκουν πεδίο δόξης λαμπρόν: Εδώ και δύο χρόνια, συγκεκριμένα από την 1/7/2009, όλα τα λιμεναρχεία θα έπρεπε να είχαν εξοπλιστεί με το ειδικό ηλεκτρονικό όργανο μέτρησης διχτυών. Πρόκειται για το παχύμετρο Ωμέγα gauss που ελέγχει το μέγεθος των «ματιών» στα αλιευτικά δίχτυα. Μέχρι σήμερα, κανένα λιμεναρχείο στην Ελλάδα δεν έχει εξοπλιστεί με το συγκεκριμένο ελεγκτικό εργαλείο. «Συνεπώς ενθαρρύνεται, εμμέσως, η χρήση διχτυών με “μάτι” μικρότερο απ’ αυτό που ορίζει ο νόμος, γεγονός που οδηγεί αναπόφευκτα στην παράνομη αλίευση υπομεγεθών ψαριών», συμπληρώνει ο κ.Τσιμπίδης.
Μάλιστα, έμπειρο στέλεχος του γραφείου Αλιείας στο κεντρικό λιμεναρχείο Πειραιά, μας εξηγεί ότι τα δίχτυα θα έπρεπε να είναι τετράγωνα και όχι ρομβοειδή. Ο ίδιος παράγοντας συμπληρώνει πως αν υπήρχε το συγκριμένο όργανο, θα ήταν απολύτως εφικτός ο έλεγχος όλων των σκαφών.
Σημειώνει επίσης ότι το πρόβλημα είναι εντονότερο στα σκάφη μέσης αλιείας (μηχανότρατες και γρι-γρι), δεδομένου ότι έχουν τη δυνατότητα να αλιεύουν μέρα και νύχτα (ακόμη και υπό αντίξοες καιρικές συνθήκες), ποσότητες αποθεμάτων ασύγκριτα μεγαλύτερες απ’ αυτές της παράκτιας αλιείας.
«Δεν ελέγχονται οι αλιευτικές δραστηριότητες», θα συμπληρώσει ο επικεφαλής του «Αρχιπελάγους»: «Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε εντατική υπεραλίευση και καταστροφικές πρακτικές σε δυσπρόσιτες περιοχές κατά τη διάρκεια της νύχτας και υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες, οπότε ο έλεγχος είναι σχεδόν αδύνατος».
Υπ’ αυτές τις συνθήκες, το υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Αλιείας έχει το απόλυτο άλλοθι. Είναι έτσι όμως τα πράγματα; Ο εκπρόσωπος του «Αρχιπελάγους» αποκαλύπτει ότι το Κέντρο Παρακολούθησης Αλιείας που θα έλυνε αυτά τα πσροβλήματα, υπολειτουργεί.
«Στις επαφές που έχουμε κάνει μαζί τους, μας έχουν εξηγήσει ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στον όγκο των δεδομένων που λαμβάνει, εξαιτίας του παλιού λογισμικού που διαθέτει. Δεν μπορεί να παρακολουθήσει την κίνηση των σκαφών σε πραγματικό χρόνο. Αυτό που γίνεται, είναι ότι τα σκάφη εκπέμπουν το στίγμα της θέσης τους, κάθε δύο ώρες. Μέσα σ’αυτό το διάστημα όμως, έχουν όλο το χρόνο να αυθαιρετήσουν, όπως για παράδειγμα να καταπατούν το νόμο για την ελάχιστη απόσταση αλιείας από την ακτή και δύο ώρες μετά, να επανέρχονται στη νόμιμη θέση τους», τονίζει.
Ο ίδιος θα μας πει, ότι την περασμένη εβδομάδα, μέλη και ερευνητές του «Αρχιπελάγους» ήταν αυτόπτες μάρτυρες παράνομης εκφόρτωσης υπομεγεθών αλιευμάτων, παρουσία της λιμενικής αρχής!
«Χρειάστηκε να γίνει πρώτα επιτόπια καταμέτρηση μεγέθους από επιστήμονες του “Αρχιπελάγους”, σε ποσότητες ψαριών που μας παρέδωσαν κάτοικοι του νησιού μετά την αγορά τους από τα συγκεκριμένα αλιευτικά σκάφη, να ακολουθήσουν οι έντονες διαμαρτυρίες των δεκάδων αγανακτισμένων ντόπιων (στην πλειοψηφία τους αλιείς) και οι διαρκείς παραινέσεις μας προς τους λιμενικούς για να τηρηθεί η διαδικασία ελέγχου», λέει ο κ. Τσιμπίδης. Κι όπως λέει με πικρό χιούμορ, «στη συνέχεια, ακολούθησαν σκηνές απείρου κάλλους».
«Προς έκπληξη όλων (ερευνητών του Ινστιτούτου, συνεργατών επιστημόνων αλιείας από Ευρώπη, Αυστραλία και Αφρική, που συμμετέχουν στην ερευνητική αποστολή της οργάνωσης και αρκετών κατοίκων), ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε από έναν λιμενικό, ο οποίος με απροθυμία ανέβηκε στο φορτηγό ψυγείο, το οποίο ήταν γεμάτο με πολλές δεκάδες κιβώτια. Ανοιξε ένα μόνο κιβώτιο και έλεγξε ένα μόνο ψάρι! Στη συνέχεια, το φορτηγό ψυγείο φορτώθηκε με συνοπτικές διαδικασίες σε επιβατηγό πλοίο με προορισμό τον Πειραιά».
Εξηγούν επίσης ότι «τα παράνομα αλιεύματα διακινούνται σχεδόν καθημερινά κατ’ αυτόν τον τρόπο από συγκεκριμένα απομακρυσμένα λιμάνια της χώρας όπου οι έλεγχοι είναι ελλιπείς και καταλήγουν ακόμα και στις κεντρικές ιχθυόσκαλες».
Μόνο στη διάρκεια πέντε εβδομάδων κατασχέθηκαν 1.809,9 κιλά γόνου διαφόρων ειδών στην ιχθυόσκαλα Κερατσινίου. Είναι χαρακτηριστικό, ότι στις 7 Σεπτεμβρίου κατασχέθηκαν 268 κιλά κουτσομούρες. Για τα 130 κιλά δεν βρέθηκε παραλήπτης αφού εγκαταλείφθηκαν κατά τη διάρκεια του ελέγχου στον προαύλιο χώρο της ιχθυόσκαλας, καθώς ήταν υπολειπόμενων διαστάσεων.
Η ερευνητική ομάδα του «Αρχιπελάγους» ζητά άμεσα τη συνδρομή του τμήματος Αλιείας του Λιμεναρχείου Πειραιά, «μέλη του οποίου», όπως υποστηρίζουν, «ανταποκρίνονται άμεσα και αποτελεσματικά στα καθήκοντά τους, τιμώντας τη θέση τους και το Λιμενικό Σώμα. Διενεργούν τους απαραίτητους έλεγχους στον Πειραιά και επιβάλλουν τις σχετικές κυρώσεις».
ΜΑΡΙΑ ΔΑΜΑΝΑΚΗ (Επίτροπος Θαλάσσιων Υποθέσεων και Αλιείας ΕΕ)
«Πρέπει να αναλάβουμε άμεσα δράση»
Ο θαλάσσιος πλούτος δεν είναι δεδομένος. Η Μεσόγειος μάλιστα, που είναι κλειστή θάλασσα, χρειάζεται δεκαετίες για να ανανεώσει τα νερά της. Τα παιδιά μας δεν θα τρώνε ψάρια αν συνεχίσουμε έτσι. Θα τα βλέπουν μόνο στα βιβλία.
Επιστημονικές έρευνες που διαθέτει η Κομισιόν καταγράφουν πως σε δέκα χρόνια από σήμερα μόνο 8 από τα 136 είδη ψαριών που αλιεύονται στις ευρωπαϊκές θάλασσες θα βρίσκονται σε υγιή επίπεδα. Στη Μεσόγειο το 82% των ειδών αλιεύονται πάνω από το ανεκτό όριο για τη βιωσιμότητά τους. Είναι λοιπόν φανερό πως δεν έχουμε κανένα περιθώριο να μην αναλάβουμε δράση.
Ο Μεσογειακός Κανονισμός Αλιείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης απαγορεύει πλήρως την αλιεία, εμπορία και κατανάλωση γόνου και το ψάρεμα την περίοδο της ωοτοκίας των ψαριών. Ομως, ακόμη και ο καλύτερος κανονισμός επί χάρτου δεν μπορεί να σώσει τα είδη από την εξαφάνιση, εάν δεν υπάρχει πειθαρχία και έλεγχος στην εφαρμογή του.
Και εδώ το πρόβλημα, ειδικά για την Ελλάδα, είναι μεγάλο. Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν τα περιστατικά ακραίων παραβιάσεων του Μεσογειακού Κανονισμού στα ελληνικά νερά. Πολλαπλασιάζονται οι καταγγελίες για λαθραία αλιεία (ακόμη και για χρήση δυναμίτιδας το 2011!), για εμπορία γόνου, για σερβίρισμα της «λιχουδιάς» σε ταβέρνες όπου ανεύθυνοι καταναλωτές παραγγέλνουν χωρίς αιδώ. Κυρίως πληθαίνουν οι καταγγελίες για ανύπαρκτους ή ανεπαρκείς ελέγχους καθώς και διασπορά αρμοδιοτήτων μεταξύ υπηρεσιών που οδηγούν σε καθεστώς ατιμωρησίας των παραβατών. Είναι μια κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι ελληνικές αρχές με επιμονή. Οι υπηρεσίες της Κομισιόν είναι σε θέση και επιδιώκουν να προσφέρουν γι’ αυτό κάθε αναγκαία βοήθεια σε όλα τα επίπεδα.
Το πρόβλημα μας αφορά όλους: ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές, αλλά επίσης τους επαγγελματίες του Κλάδου και τους καταναλωτές. «Δεν ψαρεύουμε γόνο, δεν προσφέρουμε γόνο, δεν τρώμε γόνο». Μπορεί να είναι η δική μας συμβολή ως πολιτών, καταναλωτών και επαγγελματιών.