ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ

ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

06/03/2022 | Δελτία τύπου της ΠΠΜ

ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΓΙΑ ΜΗ ΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Προς τον Επίτροπο Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας

κ. Virginijus SINKEVICIUS

 

 

Των εξής φορέων:

Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας (ΠΠΜ)

Γαζή 216, 38222, Βόλος, Ελλάδα, 00302421041425, ppmvolos1977@gmail.com

 Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ) (περιλαμβάνει 45 Ελληνικές οικολογικές οργανώσεις)

Γαζή 216, 38222, Βόλος, Ελλάδα, 00302421038387

pandoiko@gmail.com

Στοιχεία υπεύθυνου επικοινωνίας:

Κωνσταντίνος Βολιώτης,

Αρ. κινητού τηλεφώνου: +306977686838,

Διεύθυνση: Λευκάδας 46, 38500, Βόλος, Ελλάδα

Email: kvoliotis2@gmail.com

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Α. Εισαγωγή

Β. Σύντομο ιστορικό

Γ. Παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας

Δ. Αναλυτικά στοιχεία και μελέτες

Α. Εισαγωγή

  1. Στην Ελλάδα, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, στην πόλη του Βόλου, εδώ και πάνω από 20 έτη, η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει μια διαρκή και συνεχώς εντεινόμενη παρουσία σε βάρος της δημόσιας υγείας.

2. Καθ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας έχουν παραλείψει :

α) να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, αντιμετώπισης της κατάστασης,

β) να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα παρακολούθησης της αέριας ρύπανσης και ορθής ενημέρωσης του κοινού  και

γ) να επιβάλλουν τις οποιεσδήποτε κυρώσεις οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσμα την αναστροφή της επικίνδυνης αυτής κατάστασης.

  1. Οι καταγγελίες πολιτών και φορών, είναι διαρκείς, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί μεγάλες κινητοποιήσεις πολιτών που έχουν εκφρασθεί με δύο μεγάλες πορείες στην πόλη του Βόλου, με τη συμμετοχή χιλιάδων πολιτών.
  2. Είναι γνωστό ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς της Ε.Ε., οι θάνατοι στην Ευρώπη, που οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση, είναι περίπου 400.000 το χρόνο(Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, Ειδική Έκθεση αρ 23, 2018, σελίδα 1, ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 1).
  3. Το πρόβλημα στο Βόλο έχει δύο σκέλη. Αφενός την αέρια ρύπανση από τα αιωρούμενα σωματίδια PM 10 και PM 2,5 και τους άλλους επικίνδυνους ρύπους, όπως NO2, SO2, O3 και αφετέρου τις επικίνδυνες καρκινογόνες ουσίες, όπως διοξίνες, φουράνια και βαρέα μέταλλα.
  4. Επιδημιολογικές μελέτες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έχουν συνδέσει τις εξάρσεις των αιωρούμενων σωματιδίων με τις εισαγωγές στο νοσοκομείο του Βόλου παιδιών και ευπαθών ομάδων πολιτών. Επίσης και με την αύξηση των θανάτων. Έχουν επίσης επισημάνει ότι κρούσματα, συγκεκριμένων ειδών καρκίνου, καθώς και εγκεφαλικών, στην πόλη του Βόλου, βρίσκονται πάνω από το μέσο όρο των αντίστοιχων κρουσμάτων στο σύνολο της Ελλάδας(ΣΥΝΗΜΜΕΝΑ 2 ΚΑΙ 3).
  5. Σημειώνουμε ότι δεν έχουν γίνει επαρκείς μετρήσεις επί του εδάφους για τη διασπορά τοξικών ρύπων πέριξ των εργοστασίων για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις για διαφυγή τέτοιων ουσιών.

Β. Σύντομο ιστορικό

8.Το Μάιο του 2008 εκπονήθηκε μελέτη του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που αποφάνθηκε ότι: «η ατμοσφαιρική        ρύπανση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικάπροβλήματα του Βόλου», οι υπερβάσεις στα PM 10 είναι πολύ πάνω από τα όρια και απέδωσε το πρόβλημα στην κυκλοφορία των οχημάτων, τη θέρμανση και τις βιομηχανίες εγγύς της πόλης του Βόλου(ΣΥΝΗΜΜΕΝA 4, 4α).

9. Τον Ιανουάριο του 2009 ανακοινώθηκε έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας υπό τον υπεύθυνο καθηγητή και πρύτανη κ. Κ. Γουργουλιάνη με θέμα: «Μελέτη συσχέτισης   ρύπων με τη νοσηρότητα και θνησιμότητα καρδιοαναπνευστικών παθήσεων κατά τη χρονική περίοδο 2001-2007
στο Βόλο». Η έρευνα βρήκε συσχέτιση της παιδικής νοσηρότητας λόγω αναπνευστικών παθήσεων με τα επίπεδα των PM10, CO, NO2, SO2, νοσηλείες ενηλίκων εξαιτίας αναπνευστικών παθήσεων με τα PM10, NOX, O3, καθώς και σχετική συσχέτιση και άλλων παθήσεων και θνησιμότητας με τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 2).

10. Τον Ιούνιο του 2015 υποβλήθηκε τροποποιημένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της βιομηχανίας τσιμέντων ΑΓΕΤ «Ηρακλής»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 5) η οποία έλαβε έγκριση στις 4 Σεπτεμβρίου 2015(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 6). Η βιομηχανία αυτή βρίσκεται μέσα στην πόλη του Βόλου.

11. Στις 21 Οκτωβρίου 2016 υποβάλλεται νέα τροποποίηση της παραπάνω μελέτης(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 7) η οποία έλαβε έγκριση στις 24 Φεβρουαρίου 2017(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 8). Με την έγκριση αυτή επιτράπηκε η αύξηση του οργανικού άνθρακα (TOC)από 10 mg/Nm3 σε 40 mg/Nm3 και η καύση RDF σε ποσότητες μέχρι 200.000 τόνους το χρόνο. Δόθηκε δε η άδεια εισαγωγής σκουπιδιών με πλοία από το εξωτερικό για καύση, με επιδότηση, στη βιομηχανία ΑΓΕΤ. Από τη ΜΠΕ της βιομηχανίας αυτής προκύπτει ότι εκπέμπονται ετησίως στην ατμόσφαιρα της πόλης του Βόλου περίπου 3.000 εκατομμύριαΝm3 απαέρια.

12. Το 2008είχε εκπονηθεί μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου η οποία ανέφερε ότι οι εγκαταστάσεις των τσιμεντοβιομηχανιών δεν είναι κατάλληλες για να καίνε «εναλλακτικές πρώτες ύλεςκαι ενώσεις του χλωρίου οι οποίες ενδεχομένως περιέχονται στο RDF»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 9).

13. Στις 21 Μαρτίου 2017 έγινε αυτοψία κλιμακίου ελέγχου της Περιφέρειας Θεσσαλίας στη βιομηχανία ΑΓΕΤ και διαπίστωσε διάφορες παραβάσεις της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 10).

14. Την 1 Απριλίου 2018 πολίτες του Βόλου ακινητοποίησαν φορτηγό που μετέφερε το υποτιθέμενο RDF της ΑΓΕΤ και διαπιστώθηκε ότι το υλικό αυτό περιείχε πλαστικό σε αναλογία περίπου 90%!

15. Τον Ιούλιο του 2018 εκπονείται μελέτη του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας για τις επιπτώσεις στην υγεία από την καύση RDF, SRF, σύμφωνα με την οποία η καύση αυτών των υλικών σε εγκαταστάσεις βιομηχανιών,παλαιάς τεχνολογίας,απελευθερώνει τοξικούς ρύπους με επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 11).

  1. Στις 18 Δεκεμβρίου 2018 εκπονείται μελέτη του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σχετικά με τη «νοσηρότητα και θνησιμότητα νεοπλασματικών, καρδιαγγειακών και αναπνευστικών νόσων στην Περιφέρεια Θεσσαλίας» που, μεταξύ άλλων, διαπιστώνει αυξημένη θνησιμότητα από κακοήθη νεοπλάσματα και εγκεφαλικά στην πόλη του Βόλου, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και 3 φορές περισσότερο από το γενικό μέσο όρο στην Ελλάδα(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 3).
  2. Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ΕΕ, το 2018 με αριθμό 23, επισημαίνει, μεταξύ άλλων τα εξής: «…οι ευρωπαίοι πολίτες εξακολουθούν να εισπνέουν αέρα επιβλαβή για την υγεία τους, κυρίως εξαιτίας ανεπαρκειών τόσο της νομοθεσίας όσο και της υλοποίησης της πολιτικής» και συστήνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει «αποτελεσματικότερα μέτρα για την επικαιροποίηση της οδηγίας για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα την απόδοση προτεραιότητας στην πολιτική για την ποιότητα του αέρα και την ενσωμάτωση αυτής σε άλλες πολιτικές της ΕΕ και, τέλος, τη βελτίωση της ευαισθητοποίησης και της ενημέρωσης του κοινού»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 1).
  3. Στις 15 Οκτωβρίου 2020 παρουσιάστηκε,στα πλαίσια ΕπιστημονικούΣυνεδρίου πνευμονολογίας που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο, μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με την ευθύνη των καθηγητών Γ. Σαχαρίδη και Κ. Γουργουλιάνη, σχετικά με τις ενδείξεις 12 σταθμών μέτρησης των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2,5, επί ένα ολόκληρο έτος (1 Μαρτίου 2019 μέχρι 29 Φεβρουαρίου 2020) (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 12). Σύμφωνα με τη μελέτηαυτή βρέθηκαν υπερβάσεις των ορίων της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τις 178 μέρες του χρόνου(!), καθώς και υπέρβαση των ετήσιων ορίων Ελληνικής και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Τις ημέρες που παρατηρούνται εξάρσεις, στις μετρήσεις των PM 2,5, βρέθηκαν αυξημένες εισαγωγές παιδιών (32%) και ευπαθών ομάδων (25%) στο νοσοκομείο του Βόλου.
  4. Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) με τίτλο:«Air quality in Europe—2020 report (Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη-έκθεση του 2020)»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 13) επισημαίνει, ανάμεσα σε άλλα ότι: στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, έχει τεθεί ως στόχος να επιτευχθούν μηδενικά επίπεδα σε κάθε μορφή ρύπανσης και ότι η μακροχρόνια έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους προκαλεί καρδιαγγειακές και αναπνευστικές νόσους, ενώ πιθανολογείται η συσχέτιση με τη σοβαρότητα των λοιμώξεων από τη νόσο COVID-19.
  5. Η Ελληνική Κυβέρνηση, με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, υιοθετεί ένα Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ) (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 14)που, σε συνδυασμό με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο για την Ανακύκλωση, προωθεί ως λύση την καύση απορριμμάτων δημιουργώντας μάλιστα τέσσερις τέτοιες μονάδες σε διάφορες περιοχές στην Ελλάδα. Μια από αυτές προβλέπεται να δημιουργηθεί από το Δήμο Βόλου για να παράγει SRF το οποίο θα καίγεται στις εγκαταστάσεις της ΑΓΕΤ Βόλου.

Αυτό προφανώς είναι αντίθετο με τους στόχους που θέτει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θετικά τοποθετήθηκε το Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας, στις 16 Ιουνίου 2020, στη Δημιουργία Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων από το Δήμο Βόλου, αλλά αρνητικά στην παράλληλη δημιουργία μονάδας παρασκευής SRF, RDF(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 15, ΘΕΜΑ 15).Αντίστοιχη άποψη εξέφρασαν την ίδια μέρα και οι επιστημονικοί φορείς της Μαγνησίας (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 16).Επίσης 65 Έλληνες διακεκριμένοι επιστήμονες, από όλη την Ελλάδα, εξέφρασαν, στις 4 Δεκεμβρίου 2020, την αντίθεσή τους στην προωθούμενη καύση αποβλήτων(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 17). 

  1. Με μεγάλη καθυστέρηση η πολίτες του Βόλου πληροφορήθηκαν ότι η βιομηχανία «Χαλυβουργία Α.Ε» που βρίσκεται σε απόσταση 6 περίπου χιλιομέτρων από το Βόλο παραβίασε τους όρους της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), όπως διαπιστώθηκε τον Ιούνιο του 2019 από έλεγχο υπαλλήλων της Περιφέρειας Θεσσαλίας από κοινού με Επιθεωρητές Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Παρόλα αυτά καμία οικονομική ή διοικητική κύρωση δεν υπήρξε από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας Θεσσαλίας, παρά τις σχετικές υποδείξεις των ελεγκτών.Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, αρκέστηκε σε υποβολή μήνυσης στις 29 Αυγούστου 2019. Η σχετική δίκη έγινε στις 11 Νοεμβρίου 2021 και ο Τεχνικός Διευθυντής της αθωώθηκε (ΣΥΝΗΜΜΕΝΑ 18 ΚΑΙ 18Α).

Να σημειωθεί ότι το 2007 πέριξ της βιομηχανίας αυτής βρέθηκαν, μετά από έρευνα του ερευνητικού κέντρου «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»,επί του εδάφους, μεγάλες ποσότητες καρκινογόνων ουσιών, όπως οι διοξίνες, τέσσερις φορές πάνω από τα όρια συναγερμούμε αποτέλεσμα, τότε, την καταστροφή του φυτικού και ζωικού κεφαλαίου της περιοχής(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 19), ενώ το εργοστάσιο αναγκάστηκε να εγκαταστήσει νέα τεχνολογία για την ψύξη των απαερίων του.

 

Γ. Παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας

Υπερβάσεις στα PM 10

  1. Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία προβλέπει ανώτατο όριο αριθμού ημερήσιων υπερβάσεων των αιωρούμενων σωματιδίων PM 10 (ημερήσιο όριο 50 μg/m3) τις35ημέρες το χρόνο(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 1, ΣΕΛΙΔΑ 10).Από τα στοιχεία που έχουμε για τα έτη 2003, 2004, 2005 και 2006, οι αντίστοιχες ημέρες υπερβάσεων ήταν 97, 109, 116 και Επίσης, όπως προκύπτει από την,από 10 Νοεμβρίου 2020,απάντηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος στην Επιτροπή Αγώνα Πολιτών Βόλου(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 20, ΣΕΛΙΔΑ 3),οι μέσες ετήσιες τιμές των PM 10 κατ’ έτος ήταν οι εξής (όριο 40 μg/m3)(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 1, ΣΕΛΙΔΑ 10): 2001 45 μg/m3, 2002 49 μg/m3, 2003 49 μg/m3, 2004 54 μg/m3, 2005 50 μg/m3, 2006 55 μg/m3, 2007 44 μg/m3, 2008 42 μg/m3, 2009 36 μg/m3, 2010 37 μg/m3, 2011 35 μg/m3, 2012 31 μg/m3, 2013 33 μg/m3, 2014 31 μg/m3, 2015 32 μg/m3, 2016 25 μg/m3, 2017 33 μg/m3, 2018 32 μg/m3 και 2019 29 μg/m3.

Επομένως έχουμε υπερβάσεις των ορίων της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα έτη 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007 και 2008.

Επιπλέον στα συμπεράσματα μελέτης καθηγητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αναφέρονται τα εξής:

Μετρήσεις Ζόγκου Ο.-Σταματέλλου Α. 2005-2010

  1. Conclusions(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 20α, ΣΕΛΙΔΑ 107)

«Μετά από 5 χρόνια συστηματικής παρακολούθησης των PM10 στο Βόλο με ένα όργανο μέτρησης χαμηλού κόστους, σκέδασης φωτός, πραγματοποιήσαμε στατιστική ανάλυση των μετρήσεων PM10, συσχέτιση με τα αντίστοιχα μετεωρολογικά δεδομένα και σύγκριση με τις εγγραφές PM10 από τον επίσημο σταθμό παρακολούθησης. Παρουσιάστηκε μια επισκόπηση της εξέλιξης της ρύπανσης των σωματιδίων στο Βόλο, υποδεικνύοντας μια σημαντική τάση μείωσης των μέσων ετήσιων επιπέδων PM10 από το 2007, με μια τάση να παραμείνει κάτω από το όριο των 40 μg / m3, μαζί με μια μείωση στον αριθμό ημερών που υπερβαίνουν το όριο των 50 μg / m3, με τάση να σταθεροποιείται κάτω από 60 ημέρες/έτος. Τα αποτελέσματα του μικροκλίματος της τοποθεσίας στα επίπεδα συγκέντρωσης PM10 είναι σαφώς ορατά στην ανάλυση των εγγραφών κατά τη διάρκεια της ουδέτερης περιόδου (Μάιος ή Οκτώβριος), όπου δεν απαιτείται θέρμανση χώρου ή ψύξη. Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων μέτρησης 2009-2010 δείχνει μια αρνητική συσχέτιση του PM10 με τη θερμοκρασία του αέρα περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια της περιόδου θέρμανσης και μια ισχυρή θετική συσχέτιση με τη σχετική υγρασία σε υψηλά επίπεδα υγρασίας. Αυτό το τελευταίο αποτέλεσμα σχετίζεται με μια ήδη γνωστή ευαισθησία του οργάνου σε υψηλά επίπεδα υγρασίας. Όσον αφορά την κατεύθυνση του ανέμου, οι χαμηλές συγκεντρώσεις PM10 σχετίζονται με τους ανέμους Α έως ΝΑ (που προέρχονται από τη θάλασσα) και υψηλές συγκεντρώσεις με τους ανέμους ΒΔ έως Β (που διασχίζουν την αστική περιοχή). Μια αρνητική συσχέτιση με την ταχύτητα του ανέμου παρατηρείται επίσης σε χαμηλές έως μέτριες ταχύτητες ανέμου. Η καθημερινή μεταβολή των συγκεντρώσεων σωματιδίων ακολουθεί καθιερωμένα μοτίβα με κορυφές στις 09: 00-10: 00 και 23: 00-24: 00. Τα αποτελέσματα δείχνουν τη σκοπιμότητα παρακολούθησης συγκεκριμένων καθυστερημένων εκπομπών σε αστικές περιοχές που χρησιμοποιούν εξοπλισμό χαμηλού κόστους, υπό την προϋπόθεση ότι τα μετρούμενα δεδομένα ελέγχονται τακτικά με τυποποιημένες στατιστικές μεθόδους. Η λειτουργία ενός διευρυμένου δικτύου παρακολούθησης PM10 βρίσκεται σε εξέλιξη».

Υπερβάσεις στα PM 2,5

  1. Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία προβλέπει ετήσιο μέσο όρο τιμών για τα αιωρούμενα σωματίδια PM 2,5, τα 25 μg/m3(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 1, ΣΕΛΙΔΑ 10)(το ετήσιο όριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι 10 mg/m3). Ωστόσο σύμφωνα με τις μετρήσεις που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με την ανάπτυξη 12 σταθμών, σε διάσπαρτα σημεία της πόλης του Βόλου, διαπιστώθηκε ότι ο ετήσιος μέσος όρος των 12 σταθμών, από την 1η Μαρτίου 2019 μέχρι την29η Φεβρουαρίου 2020, ήταν 30,03 μg/m3. Σημειώθηκε δηλαδή υπέρβαση 20,12%(και ως προς το όριο του Π.Ο.Υ. 200,3%)(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 12, ΣΕΛΙΔΑ 1).

Όπως δε προκύπτει από την, από 10 Νοεμβρίου 2020, απάντηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος στην Επιτροπή Αγώνα Πολιτών Βόλου(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 20, ΣΕΛΙΔΑ 3), οι μέσες ετήσιες τιμές των PM 2,5 κατ’ έτος ήταν οι εξής (ετήσιο όριο 25μg/m3, δεν υπάρχει ημερήσιο): 2017 21μg/m3, 2018 19 μg/m3, 2019 16 μg/m3.

Από αυτή την απάντηση γίνεται φανερό ότι τα προηγούμενα χρόνια δεν γίνονταν μετρήσεις PM 2,5 κατά παράβαση της οδηγίας 2008/50/ΕΚ της 21ης Μαΐου 2008 (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 24).

Επίσης οι μετρήσεις αυτές (της Περιφέρειας Θεσσαλίας) προκύπτουν από ένα μόνο σταθμό τοποθετημένο σε κάποιο σημείο της πόλης του Βόλου και επομένως τα αποτελέσματα είναι λιγότερο αξιόπιστα από τα αποτελέσματα των 12 σταθμών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Τέλος τα πιο πρόσφατα στοιχεία από τους 12 σταθμούς μέτρησης σωματιδίων PM 2,5 του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (http://greenyourair.org/gr/calendar/volos), για το μήνα Νοέμβριο 2021, δείχνουν ότι από τις 30 μέρες του Νοεμβρίου, τις 27 σημειώθηκαν υπερβάσεις (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 32).

Εκπομπές υδραργύρου και άλλων βαρέων μετάλλων

  1. Ο υδράργυρος αναγνωρίζεται ως ουσία που προκαλεί σημαντικές δυσμενείς νευρολογικές επιδράσεις και άλλες επιδράσεις για την υγεία, ενώ εκφράζονται ιδιαίτερες ανησυχίες για τις επιβλαβείς επιδράσεις του σε έμβρυα και νεογνά. Η μεταφορά του υδραργύρου στο περιβάλλον, σε παγκόσμια κλίμακα, αποτέλεσε έναν από τους βασικούς λόγους για τους οποίους αποφασίστηκε ότι απαιτείται η ανάληψη διεθνούς δράσης για την αντιμετώπιση του προβλήματος ρύπανσης από τον υδράργυρο.
  2. Σύμφωνα με τον Κανονισμό 2017/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ηςΜαΐου 2017 για τον υδράργυρο και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1102/2008: «Ο παρών κανονισμός θεσπίζει τα μέτρα και προϋποθέσεις για τη χρήση, την αποθήκευση και το εμπόριο του υδραργύρου, των ενώσεων υδραργύρου και των μειγμάτων υδραργύρου, και την παραγωγή, χρήση και εμπορία των προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου και τη διαχείριση των αποβλήτων υδραργύρου, με στόχο τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος από ανθρωπογενείς εκπομπές και εκλύσεις υδραργύρου και ενώσεων υδραργύρου(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 21, ΣΕΛΙΔΑ 5) .………………………

Η Ένωση και 26 κράτη μέλη έχουν υπογράψει τη σύμβαση της Μιναμάτα για τον υδράργυρο του 2013 («η σύμβαση»). ……..  Επομένως, η Ένωση και όλα τα κράτη μέλη της δεσμεύονται όσον αφορά τη σύναψή της, τη μεταφορά της και την εφαρμογή της…………………ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III Απαιτήσεις σχετικά με τον υδράργυρο που ισχύουν για διαδικασίες παραγωγής οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 7 παράγραφοι 1 και 2 Μέρος II: Διαδικασίες παραγωγής που υπόκεινται σε περιορισμούς χρήσης και εκλύσεων υδραργύρου και ενώσεων υδραργύρου.…………………………………….(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 21)

β) μείωση των άμεσων και έμμεσων εκλύσεων υδραργύρου και ενώσεων υδραργύρου στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος ανά μονάδα παραγωγής κατά 50 % έως το 2020 σε σύγκριση με το 2010·»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 21, ΣΕΛΙΔΑ 19)

  1. Σύμφωνα με την Οδηγία 2004/107/ΕΚΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 15ης Δεκεμβρίου 2004 (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 22)σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα:«Ο υδράργυρος είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη ουσία για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Ο υδράργυρος είναι παρών σε ολόκληρο το περιβάλλον και, με τη μορφή του μεθυλιούχου υδραργύρου, έχει τη δυνατότητα να συσσωρεύεται σε οργανισμούς, ιδίως να συγκεντρώνεται σε οργανισμούς που ευρίσκονται ψηλά στην τροφική αλυσίδα. Ο υδράργυρος που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα δύναται να μεταφέρεται σε μεγάλες αποστάσεις(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 22, ΣΕΛΙΔΑ 2, περίπτωση (9)).…………………………… Άρθρο 4 Εκτίμηση των συγκεντρώσεων στον ατμοσφαιρικό αέρα και του ρυθμού απόθεσης.2..3..4..5..6..7..8..9. Ανεξαρτήτως των επιπέδων συγκέντρωσης, ένας σταθμός υποβάθρου ανά 100.000 km2 (σ.σ. εγκατάσταση) για την ενδεικτική μέτρηση στον ατμοσφαιρικό αέρα των συγκεντρώσεων αρσενικού, καδμίου, νικελίου, συνολικού αέριου υδραργύρου, βενζο(a)πυρενίου και των λοιπών πολυκυκλικών αρωματικών ενώσεων υδρογονανθράκων που αναφέρονται στην παράγραφο 8, καθώς και της συνολικής απόθεσης αρσενικού, καδμίου, νικελίου, υδραργύρου, βενζο(a)πυρενίου και των λοιπών πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων που αναφέρονται στην παράγραφο 8.» (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 22, ΣΕΛΙΔΑ 4, περίπτωση 9.)
  2. Σε σχέση με τα παραπάνω επισημαίνουμε ότι δεν υπάρχει σταθμός μέτρησης του υδραργύρου που εκπέμπεται από την ΑΓΕΤ και ενδεχόμενα και άλλες βιομηχανίες του Βόλου.Σύμφωνα δε με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που η εταιρεία κατέθεσε το 2016 (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 22, ΣΕΛΙΔΕΣ 56 57 και 58), η ΑΓΕΤ Βόλου εκπέμπει, κάθε έτος (μετά και από τα φίλτρα), στην ατμόσφαιρα της πόλης 1 κιλά υδράργυρο, 59.5 κιλά χαλκό, 88.5 κιλά νικέλιο, 71,1 κιλά ψευδάργυρο, 9,2 κιλά μόλυβδο και άλλες σημαντικές ποσότητες βαρέων μετάλλων, που είναι τοξικοί ρύποι.Με το δεδομένο ότι η βιομηχανία αυτή λειτουργεί εντός της πόλεως του Βόλου, αυτό σημαίνει ότι η επιβάρυνση των πολιτών από αυτά τα βαρέα μέταλλα είναι μεγάλη και επιβλαβής για την υγεία των πολιτών και κυρίως των νεογνών.

 

Παράλειψη ΜετρήσεωνNOx, SO2, O3

  1. Στις 12 Φεβρουαρίου 2020 εκδόθηκε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο:«Δέσμη παραβάσεων Φεβρουαρίου: Ποιότητα του αέρα: Η Επιτροπή καλεί την Ελλάδα να προστατεύσει τον πληθυσμό της από την ατμοσφαιρική ρύπανση» και υπότιτλο: «Η Επιτροπή καλεί την Ελλάδα να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της οδηγίας 2008/50/ΕΚγια την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη». Στην ανακοίνωση επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:  «Η Ελλάδα έλαβε επίσης ανεπαρκή μέτρα για την όσο το δυνατόν συντομότερη μείωση της ρύπανσης από NO2 στον οικισμό της Αθήνας, ρύπανση η οποία υπερβαίνει το ανώτατο όριο από το 2010»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 23).

Στη συνέχεια ηΕυρωπαϊκή Επιτροπή αποφασίζει να παραπέμψει την ΕΛΛΑΔΑ στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω της κακής ποιότητας του αέρα (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 23α, 15 Ιουλίου 2021).

Σύμφωνα με το ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος,αρμόδια υπηρεσία για την λειτουργία δικτύου μετρητών είναι  η Περιφέρεια Θεσσαλίας(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 20, ΣΕΛΙΔΑ 2). Ωστόσο όλα αυτά τα χρόνια η Περιφέρεια Θεσσαλίας έχει παραλείψει να λειτουργήσει οργανωμένο δίκτυο μετρητών κει επομένως δεν γίνονται μετρήσεις οξειδίων του αζώτου, SO2 και O3, παρά τις απαιτήσεις της οδηγίας 2008/50/ΕΚΕπίσης δεν γίνονται μετρήσεις για μόλυβδο, διοξείδιο του άνθρακα, βενζόλιοκαι αμμωνία, παρά το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία ορίζει ότι πρέπει αυτά να μετρώνται, άλλα μεν συνεχώς και άλλα σε συχνά, τακτικά διαστήματα(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 24, ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ XVI, ΣΕΛΙΔΑ 50).. Στην απάντησή του προς την Επιτροπή Πολιτών Βόλου, στις 10 Νοεμβρίου 2020 το Υπουργείο Περιβάλλοντοςομολογεί ότι δεν γίνονται μετρήσεις των παραπάνω ρύπων, αλλά χρησιμοποιούνται μοντέλα προσομοίωσης(!!!), πράγμα που δεν προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία επομένως παραβιάζεται (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 20, ΣΕΛΙΔΑ 4.)

Μέτρηση διοξινών

  1. Το 2008 είχε εκπονηθεί μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου της Ελλάδας με τίτλο: «ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΟΞΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΥΣΙΜΟΥ RDF ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ», η οποία αναφέρει: «Από την ΚΥΑ 22912/1117/2005 επιβάλλεται η πραγματοποίηση τουλάχιστον δύο μετρήσεων διοξινών ετησίως, ενώ κατά το πρώτο δωδεκάμηνο λειτουργίας μιας μονάδας καύσης, τουλάχιστον μιας μέτρησης ανά τρίμηνο (spotmeasurements, EN 1948)» (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 9, ΣΕΛΙΔΑ 7)

Εκκρεμούν σχετικές απαντήσεις της Περιφέρειας Θεσσαλίας προς το Δικηγορικό Σύλλογο Βόλου για αντιστοίχηση και ενσωμάτωση

Ύψος καπνοδόχου ΑΓΕΤ

  1. Η Οδηγία 2010/75/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 24ης Νοεμβρίου 2010 περί βιομηχανικών εκπομπών (ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης) (αναδιατύπωση),αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής: «…….. (34) Για να εξασφαλισθεί υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας και να αποφευχθούν οι διασυνοριακές μεταφορές αποβλήτων σε μονάδες που λειτουργούν με κατώτερα περιβαλλοντικά πρότυπα, είναι απαραίτητο να καθορισθούν και να διατηρηθούν αυστηροί όροι λειτουργίας, τεχνικές απαιτήσεις και οριακές τιμές εκπομπών για μονάδες αποτέφρωσης ή συναποτέφρωσης αποβλήτων εντός της Ένωσης»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 25, ΣΕΛΙΔΑ 5).

«Άρθρο 46 Έλεγχος των εκπομπών 1. Τα απαέρια από μονάδες αποτέφρωσης και συναποτέφρωσης αποβλήτων απάγονται με ελεγχόμενο τρόπο μέσω καπνοδόχου, της οποίας το ύψος υπολογίζεται με γνώμονα την προστασία της υγείας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 25, ΣΕΛΙΔΑ 24).

  1. Η μεταφορά της Οδηγίας αυτής στην ελληνική νομοθεσία έγινε μετην ΚΥΑ 36060/115  που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1450/2013. Στο άρθρο 40(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 26), το οποίο είναι το αντίστοιχο του άρθρου 46 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, δεν υπάρχει η παράγραφος 1, η οποία δημιουργεί την υποχρέωση τέτοιων μονάδων (αποτέφρωσης και συναποτέφρωσης αποβλήτων) για υπολογισμό του ύψους της καπνοδόχου.

Παραδόξως, η αναφορά αυτή γίνεται στο άρθρο25 παρ. 1βτης ανωτέρω ΚΥΑ(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 27),η οποία όμως αφορά  μόνο της μονάδες καύσης αποβλήτων που θα παράγουν ενέργεια, όπως ρητά αναφέρεταιστο Κεφάλαιο ΙΙΙ άρθρο  24 παρ. 1της συγκεκριμένης νομοθεσίας.

Το άμεσο αποτέλεσμα  αυτής της περίεργης παράλειψης, είναι ότι οι τσιμεντοβιομηχανίες άρχισαν να καίνε αστικά απόβλητα χωρίς τον εκ νέου υπολογισμό του ύψους της καμινάδας!

Έτσι όμως, όχι μόνο παραβιάζεται η ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά και τίθεται σε δοκιμασία η δημόσια υγεία και το περιβάλλον. 

Επικουρικά αναφέρουμε ένα πρόβλημα που προκύπτει από ελλιπείς διατάξεις της Ευρωπαϊκής και Ελληνικής νομοθεσίας. Η ΑΓΕΤ Βόλου διαθέτει 4 καπνοδόχους για τέσσερις γραμμές παραγωγής. Η Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει άθροιση των εκπεμπόμενων απαερίων από το σύνολο των καπνοδόχων, αλλά τα όρια που υπάρχουν αφορούν κάθε καπνοδόχο ξεχωριστά. Το αποτέλεσμα όμως της ρύπανσης στον περιβάλλοντα χώρο είναι αθροιστικό.

 Παραβίαση Αρχής Εγγύτητας

  1. Βασική κοινοτική αρχή στην διαχείριση αποβλήτων, αποτελεί η αρχή της εγγύτητας. Με βάση μάλιστα την αρχή αυτή, στην ελληνική έννομη τάξη έχουν ακυρωθεί σχετικές διοικητικές πράξεις για την διακίνηση αποβλήτων από Περιφέρεια σε Περιφέρεια.

Στην προκειμένη περίπτωση στο εργοστάσιο της ΑΓΕΤ καταλήγει RDF από την γειτονική Ιταλία, με φορτηγά πλοία. Η τακτική αυτή καύσης σκουπιδιών από γειτονικό κράτος – μέλος παραβιάζει κατάφωρα την αρχή της εγγύτητας.

Παράλειψη ορθής ενημέρωσης πολιτών

  1. Η παράλειψη του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Ελλάδας και της Περιφέρειας Θεσσαλίας, να λειτουργούν δίκτυο μετρητών ατμοσφαιρικής ρύπανσης online, σε realtime, αποτελεί ουσιαστική παραβίαση των δικαιωμάτων των πολιτών για ενημέρωση και προστασία.

 Δ. Αναλυτικά στοιχεία και μελέτες

(Αναλυτικότερη παρουσίαση όσων περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο Β. (Σύντομο ιστορικό))

  1. Το Μάιο του 2008 εκπονήθηκε μελέτη του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με θέμα: «Προσδιορισμός της συμβολής πηγών στην ατμοσφαιρική ρύπανση του Βόλου Και σχεδιασμός ιεραρχημένης Περιβαλλοντικής πολιτικής για την αναβάθμιση της ποιότητας της ατμόσφαιρας» (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 4). Η μελέτη αποφάνθηκε για τις αιτίες και πηγές ρύπανσης, διαφόρων τύπων ρύπων,στηνατμόσφαιρας της πόλης του Βόλου και κατέληξε σε προτάσεις, ελάχιστες όμως από τις οποίες εφαρμόστηκαν.Η έκθεση επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι «ο Βόλος διαθέτει όλων των ειδών τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, που συμβάλλουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση μιας πόλης…»,«η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα του Βόλου», όπως επισημαίνεται και από άλλες αντίστοιχες μελέτες. Αναφέρει τις αιτίες για τις συγκεντρώσεις ρύπων όπως του μονοξειδίου του άνθρακα (CO), του διοξειδίου του θείου (SO2), του διοξειδίου του αζώτου (NO2), του όζοντος (Ο3) και των αιωρουμένων σωματιδίωνPMΔιαπιστώνει ότι «κατά τη διάρκεια της ημέραςη διακύμανση των συγκεντρώσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερες τιμές γενικά το πρωί και το βράδυ» με εξαίρεση το Ο3 και ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες και μάλιστα σε συνθήκες άπνοιας. «Οι μέσες συγκεντρώσεις PM10 και στις τρεις θέσεις δειγματοληψίας ήταν πάνω από το ετήσιο όριο (40 μg/m3), ιδιαίτερα στο Κέντρο και στη Ν. Δημητριάδα».Αναφέρει ότι τα συστατικά των PM 10 περιλαμβάνουν Ca, Cu,Te, Ba, Cl, Zn, As, Br, Mg, Al, Si, Se, Cdσε μεγαλύτερες ή μικρότερες ποσότητες. Καταλογίζει τα ποσοστά συμβολής των διαφόρων πηγών ρύπανσης, όπως τα αυτοκίνητα, ηεπαναιώρηση της σκόνης των δρόμων, καύση της βιομάζας, του πετρελαίου των σκουπιδιών και των βιομηχανιών ΑΓΕΤ και Χαλυβουργίας Ελλάδος.Καταλήγει δε ότι η κυκλοφορία των οχημάτων και η επαναιώρηση της σκόνης των δρόμων έχουν το σημαντικότερο ποσοστό συμμετοχής στις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις ΡΜ10 στο Βόλο και προσθέτει ότι η τσιμεντοβιομηχανία ΑΓΕΤευθύνεται για την ατμοσφαιρική ρύπανση κυρίως στη συνοικία της Νέας Δημητριάδας με την οποία γειτνιάζει.

 

  1. Τον Ιανουάριο του 2009 ανακοινώθηκε έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας υπό τον υπεύθυνο καθηγητή και πρύτανη κ. Κ. Γουργουλιάνη με θέμα: «Μελέτη συσχέτισης ρύπων με τη νοσηρότητα και θνησιμότητα καρδιοαναπνευστικών παθήσεων κατά τη χρονική περίοδο 2001-2007
    στο Βόλο» (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 2).     Η έρευνα βρήκε συσχέτιση της παιδικής νοσηρότητας λόγω αναπνευστικών παθήσεων με τα επίπεδα των PM10, CO, NO2, SO2 και συσχέτιση στιςνοσηλείες ενηλίκων εξαιτίας αναπνευστικών παθήσεων με τα PM10, NOX, O3, καθώς και σχετική συσχέτιση και άλλων παθήσεων και θνησιμότητας με τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης.Αναλυτικότερα βρέθηκε ότι: α) η παιδική  νοσηρότηταλόγω αναπνευστικών παθήσεων εμφανίζει ασθενείς θετικές συσχετίσεις, στατιστικά σημαντικές, με τα επίπεδα των PM10, CO, NO2, SO2, η συχνότητα των νοσηλειών λόγω ασθματικών παροξύνσεωνσχετίζεται θετικά με τα επίπεδα ρύπων, όπως PM10, CO, NO2 και οι νοσηλείες παιδιών με λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος με PM10, SO2 και οξείδια του αζώτου.β) Οι νοσηλείες ενηλίκων εξαιτίας αναπνευστικών παθήσεωνσχετίζονται ασθενώς θετικά με τα PM10, NOX, O3, οι καρδιαγγειακές παθήσειςενηλίκων επίσης και επιπρόσθετα με το Η αύξηση στη συχνότητα των οξέων στεφανιαίων επεισοδίων παρατηρείται με υψηλά επίπεδα PM10 και CO και το οξύ πνευμονικό οίδημα εμφανίζεται η επίδραση τωνPM10, CO και ΝΟ2.Αυξημένηνοσηρότητα καρκίνου πνεύμονα παρουσιάζεται με αύξηση  CO, NO2 και Ο3 στην ατμόσφαιρα. γ) Αναφορικά με το δείκτη θνησιμότητας, ασθενή θετική συσχέτιση στατιστικά σημαντική παρουσιάζεται με τα PM10,  NO  και Ο3 των δύο προηγούμενων ημερών. Στη μελέτη βρέθηκαν ασθενείς συσχετίσεις μεταξύ των συγκεντρώσεων των αέριων ρύπων και του αριθμού των νοσηλειών εξαιτίας καρδιοαναπνευστικών παθήσεων.Ως κυριότερος μηχανισμός νοσηρότητας ή ακόμη και θνητότητας,αναδεικνύεται το οξειδωτικό stress.Στη μελέτη εξετάστηκαν ξεχωριστά τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 14 ετών και υπήρξε το συμπέρασμα ότι η παιδική  νοσηρότητα λόγω αναπνευστικών παθήσεων εμφανίζει υψηλές θετικές συσχετίσεις, στατιστικά σημαντικές, με τα επίπεδα των PM10, CO, NO2, SO2. Τα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη των 10μm, που αποτελούν το εισπνεύσιμο κλάσμα των σωματιδίων (PM10) όταν εισέρχονται στους πνεύμονες πυροδοτούν την αύξηση φλεγμονωδών κυττάρων με αποτέλεσμα την προαγωγή συστηματικής και πνευμονικής φλεγμονής και  την βρογχική υπεραντιδραστικότητα σε ασθενείς με άσθμα.Βρέθηκε αύξηση, στατιστικά σημαντική,νοσηλειών για πνευμονολογικές παθήσεις κατά 0,0018 στα παιδιά και κατά 0,0015 στους ενήλικες από την επίδραση του ΝΟΧ. Και η μελέτη καταλήγει στο εξής: «η μελέτη έδειξε συσχέτιση του φορτίου νοσηρότητας, αλλά και του δείκτη θνησιμότητας, παθήσεων του αναπνευστικού και καρδιαγγειακού συστήματος, σε παιδιά και ενήλικες με τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή. Αναλογιζόμενοι το κοινωνικό και οικονομικό κόστος που επιφέρει η αναπνευστική και καρδιαγγειακή νοσηρότητα, είτε ως παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας και φαρμακευτική περίθαλψη, είτε ως αποχή από την εργασία, αποτελεί ανάγκη η λήψη των κατάλληλων μέτρων για την περαιτέρω μείωση των επιπέδων των ρύπων της ατμόσφαιρας».

 

  1. Τον Ιούνιο του 2015 υποβλήθηκε τροποποιημένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της βιομηχανίας τσιμέντων ΑΓΕΤ «Ηρακλής»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 5), η οποία έλαβε έγκριση στις 4 Σεπτεμβρίου 2015(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 6).

Η βιομηχανία αυτή βρίσκεται σε απόσταση μόλις 2χλμ από την πόλη του Βόλου, σε Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου, στους πρόποδες του Πηλίου, ενώ γειτνιάζει με οικίες στην περιοχή των Αστεριών Αγριάς της Δημοτικής Ενότητας Βόλου.

Είναι ένα εργοστάσιο το οποίο λειτουργεί ήδη από το 1924, όταν η περιοχή είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά και διαφορετικά μεγέθη πληθυσμού. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι με την αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Βόλου, η πολεοδομική – αναπτυξιακή κατεύθυνση που δίνεται είναι η απομάκρυνση του εργοστασίου και η χρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων για χρήσεις τουρισμού.

 

  1. Στις 21 Οκτωβρίου 2016 υποβλήθηκε νέα τροποποίηση της παραπάνω μελέτης(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 7) η οποία έλαβε έγκριση στις 24 Φεβρουαρίου 2017 (αρ. πρωτ: οικ 9999/24.2.2017 απόφαση της Γενικής Δ/ντριας Περιβαλλοντικής Πολιτικής ΥΠΕΝ)(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 8).Με την έγκριση αυτή επιτράπηκε η αύξηση του οργανικού άνθρακα (TOC) από 10 mg/Nm3σε40 mg/Nm3 και η καύση RDF σε ποσότητες μέχρι 000 τόνουςτο χρόνοαπό το εξωτερικό με πλοία και με επιδότηση.Επιπλέον η καύση πετ κοκ περίπου 120.000 τόνων. Μόνο δε κατά την έναρξη και το τέλος μιας παραγωγικής διαδικασίας χρησιμοποιεί αναγκαστικά (για ακριβή έλεγχο των συνθηκών καύσης) μικρή ποσότητα φυσικού αερίου, αν και το καύσιμο αυτό είναι πολύ φιλικότερο για το περιβάλλον από τα άλλα που επιθυμεί να καίει η ΑΓΕΤ.

Εξάλλου όπως προκύπτει από τη ΜΠΕ της ίδιας της βιομηχανίας ΑΓΕΤ(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 7, ΣΕΛΙΔΑ 46),εκπέμπονται ημερησίως (μέση τιμή) 8,35 εκατομμύρια Νμ3 (Normalm3). Επομένως οι ετήσιες εκπομπές απαερίων στην ατμόσφαιρα της πόλης του Βόλου ξεπερνούν τα3.000 εκατομμύριαΝm3!

Σημειώνουμε ότι οι βιομηχανίες στην Ελλάδα, λόγω της γενικότερης παθογένειας του ελληνικού συστήματος περιβαλλοντικού ελέγχου, δεν υπόκεινται όπως θα έπρεπε σε τακτικούς περιβαλλοντικούς ελέγχους. Συνεπώς δεν θα πρέπει να συγκρίνονται ως όμοιες καταστάσεις οι Τσιμεντοβιομηχανίες στην Ελλάδα με αντίστοιχες εγκαταστάσεις σε άλλες χώρες της ΕΕ

Η Επιτροπή Αγώνα Πολιτών Βόλου έκανε μετρήσεις εδάφους γύρω από το εργοστάσιο για βαρέα μέταλλα σε διαπιστευμένο εργαστήριο του Καναδά και το αρσενικό μετρήθηκε στα 750 ppm, όταν το φινλανδικό όριο είναι το 5ppm! Επίσης εκπέμπονται ανησυχητικά μετρήσιμες και βιοσυσσωρευόμενες ποσότητες διοξινών και φουρανίων, ως αποτέλεσμα της σταθερά αυξανόμενης ποσότηταςκαύσης πλαστικών.

Σχετικά η Περιφέρεια Θεσσαλίας δεν έχει πραγματοποιήσει αντίστοιχες μελέτες, παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις της.

  1. Το 2008 είχε εκπονηθεί μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με τίτλο: «ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΟΞΙΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΥΣΙΜΟΥ RDF ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ», η οποία αναφέρει:«Από την ΚΥΑ 22912/1117/2005 επιβάλλεται η πραγματοποίηση τουλάχιστον δύο μετρήσεων διοξινών ετησίως, ενώ κατά το πρώτο δωδεκάμηνο λειτουργίας μιας μονάδας καύσης, τουλάχιστον μιας μέτρησης ανά τρίμηνο (spotmeasurements, EN 1948)»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 9, ΣΕΛΙΔΑ 7)
  2. Στην ίδια μελέτη υπάρχει ο εξής επίλογος (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 9, ΣΕΛΙΔΑ 8):«Κατά την καύση RDF στην τσιμεντοβιομηχανία είναι δυνατόν να σχηματισθούν διοξίνες μέσω ετερογενών αντιδράσεων από πρόδρομες αλογονούχεςενώσεις, στην επιφάνεια σωματιδίων όπου έχουν προσροφηθεί, με την καταλυτική επίδραση βαρέων μετάλλων (π.χ. χαλκού) και στη θερμοκρασιακή περιοχή 450 0C – 200 0C. Οι πρόδρομες αλογονούχες ενώσεις είναι προϊόντα ατελούς καύσηςοργανικών ενώσεων και ενώσεων χλωρίου και μέσω μιας πολύπλοκης σειράς αντιδράσεων που καταλύονται από βαρέα μέταλλα, καταλήγουν στο σχηματισμό διοξινών και άλλων χλωριωμένων ιχνοστοιχείων. Στους κλιβάνους της τσιμεντοβιομηχανίας οι συνθήκες καύσης είναι εν γένει σταθερές και οι θερμοκρασίες καύσης υψηλές και κατά συνέπεια η πιθανότητανα παραχθούν προϊόντα ατελούς καύσης είναι μικρή. Όμως ακόμα και στην περίπτωση τέλειας καύσης στον κλίβανο, οι διοξίνες είναι δυνατόν νασχηματιστούν στην περιοχή προθέρμανσης της πρώτης ύλης (κυκλώνες), ως προϊόντα ατελούς καύσης οργανικών ενώσεων που περιέχονται στις εναλλακτικές πρώτες ύλες και ενώσεων του χλωρίου οι οποίες ενδεχομένως περιέχονται στα RDF.

Τα σημαντικότερα πρωτογενή μέτρα ελέγχου της παραγωγής διοξινών είναι η διατήρηση της θερμοκρασίας στα φίλτρα κατακράτησης σωματιδίων κάτω από 200οC και κύρια η ταχεία ψύξη των απαερίων στην κρίσιμη θερμοκρασιακήπεριοχή (450οC – 200οC). Ο χρόνος παραμονής των απαερίων στην περιοχή αυτή θα πρέπει απαρέγκλιτα να είναι της τάξης των μερικών δευτερολέπτων. Στις εγκαταστάσεις τσιμεντοβιομηχανίας, λόγω των διατάξεων για την ανάκτηση θερμότητας, ο χρόνος παραμονής των απαερίων στο κρίσιμο διάστημα 450οC – 200οC είναι κατά κανόνα μεγαλύτερος της κρίσιμης τιμής (της τάξης των 5sec) και εφόσον συνυπάρχουν οι λοιποί απαραίτητοι παράγοντες – οργανικές ενώσεις, ενώσεις του χλωρίου και καταλύτες όπως ο χαλκός – είναι δυνατόν να σχηματιστούν διοξίνεςχωρίς αυτό όμως να συνεπάγεται απαραιτήτως τηνυπέρβαση των ορίων της νομοθεσίας. Στην περίπτωση που δεν τηρείται ο όρος της ταχείας ψύξης απαερίων και δεδομένης της πολυπλοκότητας του μηχανισμού σχηματισμού διοξινών, ηαπάντηση στο ερώτημα κατά πόσον τηρούνται τα όρια της νομοθεσίαςμπορεί να δοθεί μόνο με την πραγματοποίηση συστηματικών μετρήσεωνπεδίου και για αρκετά μεγάλο διάστημα στην ίδια την εγκατάσταση καύσης του RDF».

Χωρίς να έχει υπάρξει η τελευταία αυτή προϋπόθεση, η βιομηχανία ΑΓΕΤ καίει, από το 2017, τεράστιες ποσότητες υλικών που εισάγονται από την Ιταλία με πλοία, με επιδότηση της ΑΓΕΤ και παρά τις διαμαρτυρίες των φορέων και κατοίκων του Βόλου. Τα υλικά αυτά όπως αποκαλύφθηκε από ενέργειες πολιτών περιέχουν περίπου 90% πλαστικό. 

  1. Στις 21 Μαρτίου 2017 έγινε αυτοψίακλιμακίου ελέγχου της Περιφέρειας Θεσσαλίας στη βιομηχανία ΑΓΕΤ(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 10) και διαπίστωσε διάφορες παραβάσεις της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα βρέθηκε υπέρβαση στην καύση πετ κοκ από την ΑΓΕΤ κατά 000 τόνους το 2016. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι η Εταιρία αυτή έκανε μόνο μία μέτρηση για τους εκπεμπόμενους αέριους ρύπους, βάσει της ΑΕΠΟ του 2016, αν και είχε υποχρέωση να πραγματοποιεί μετρήσεις μια φορά ανά τρίμηνο και για τα επόμενα έτη μία φορά ανά εξάμηνο. Διαπιστώθηκε επίσης ότι δεν εγκατέστησε νέο μηχανολογικό εξοπλισμό, για τη γραμμή τροφοδοσίας, παρά τη σχετικής της υποχρέωση από την ΑΕΠΟ.
  2. Την 1 Απριλίου 2018 πολίτες του Βόλου ακινητοποίησαν φορτηγό που μετέφερε το υποτιθέμενο RDF της ΑΓΕΤ και διαπιστώθηκε ότι το υλικό αυτό περιείχε πλαστικό σε αναλογία περίπου 90%!
  3. Τον Ιούλιο του 2018 εκπονείται μελέτη του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας με θέμα: «Οι επιπτώσεις στην Υγεία από την καύση απορριμμάτων και των παραγώγων τους (RDF και SRF) για παραγωγή ενέργειας» (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 11). Στη μελέτη αναγράφεται αρχικά η από 11 Ιουνίου 2008έκκλησηφορέων υγείας προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εναντιωθεί στην ανακατάταξη της «αποδοτικής αποτέφρωσης» ως μέσου ανάκτησης. Στα συμπεράσματα δε της μελέτης αναφέρονται τα εξής:
  • Η αποτέφρωση των απορριμμάτων αποτελεί τμήμα και όχι συνολική λύση της διαχείρισής τους και έπεται της ολοκληρωμένης διαχείρισης των σκουπιδιών.
  • Τα εναλλακτικά καύσιμα (RDF, SRF) απελευθερώνουν ρύπους στο περιβάλλον ανάλογα με την σύνθεση τους και την τεχνολογία καύσης τους. Παλαιάς τεχνολογίας εξοπλισμός είναι σαφές ότι οδηγεί σε απελευθέρωση τοξικών ρύπων που επιβαρύνουν την υγεία του πληθυσμού και το περιβάλλον και στις ανεπτυγμένες χώρες η τεχνολογία αυτή έχει εγκαταλειφθεί και αντικατασταθεί.
  • Οι επιδημιολογικές μελέτες για τις δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων από την καύση του RDF ή SRFσε σύγχρονους αποτεφρωτήρες είτε για παραγωγή ενέργειας είτε στην τσιμεντοβιομηχανία είναι λίγες, δεδομένου ότι η πρακτική αυτή είναι σχετικά πρόσφατη και η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για τις επιπτώσεις της στην υγεία απαιτεί συστηματική και πολύχρονη έρευνα.
  • Ο σύγχρονος εξοπλισμός, οι αυστηροί ελεγκτικοί μηχανισμοί, τα σύγχρονα συστήματα ασφαλείας και η σωστή τοποθέτηση της μονάδας στο περιβάλλον μετά από σοβαρότατες25περιβαλλοντικές μελέτες ελαχιστοποιούν τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία και προστατεύουν το περιβάλλον από τους εκλυόμενους τοξικούς ρύπους.
  • Προκειμένου να γνωρίζουμε την πιθανή προοδευτική επιβάρυνση του περιβάλλοντος από την καύση RDF & SRF στις τσιμεντοβιομηχανίες, θεωρούμε αναγκαίο να υπάρχουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα μετρήσεις για διοξίνες, φουράνια και βαρέα μέταλλα στον περιβάλλοντα χώρο του εργοστασίου, αρχής γενομένης από τον χώρο έναρξης της καύσης αυτών των υλικών.
  • Στις τσιμεντοβιομηχανίες που χρησιμοποιούν ως καύσιμο υλικό RDF, είναι απαραίτητο να αναγράφεται στην συσκευασία του τελικού προϊόντος (τσιμέντο) η χρησιμοποίηση αυτού του καυσίμου για την παραγωγή του, λόγω της τοξικότητας της εμπεριεχόμενης τέφρας.
  • Η ανησυχία των πολιτών για επιπτώσεις στην υγεία τους από τη λειτουργία τέτοιων μονάδων είναι δικαιολογημένη. Η πολιτεία οφείλει λοιπόν να αποδείξει στους πολίτες, μέσα από επιστημονικά δεδομένα, περιβαλλοντικές μελέτες και διαβούλευση, ότι οι μονάδες αυτές δεν αποτελούν κίνδυνο για την υγεία τους και το περιβάλλον, ιδιαίτερα όταν οι μονάδες αυτές δραστηριοποιούνται πλησίον ή εντός του ιστού της πόλης.
  1. Στις 18 Δεκεμβρίου 2018 εκπονείται μελέτη του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με θέμα: «Πρωτόκολλο Περιγραφικής μελέτης θνησιμότητας και νοσηρότητας νεοπλασματικών, καρδιαγγειακών και αναπνευστικών νόσων στην Περιφέρεια Θεσσαλίας» (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 3) με την ευθύνη των καθηγητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Παππά Δήμητρας, Χατζηευθυμίου Αποστολίας και Χατζηχριστοδούλου Χρήστου.. Η μελέτη αυτή χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Θεσσαλίας. Η μελέτη αυτή διαπίστωσε αυξημένη θνησιμότητα από κακοήθη νεοπλάσματα και εγκεφαλικά στην πόλη του Βόλου, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και 3 φορές περισσότερο από το γενικό μέσο όρο στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα ο Ιατρικός Σύλλογος Μαγνησίας συνοψίζοντας τα συμπεράσματα της μελέτης αυτής, αναφέρει τα εξής:

«ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ. ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ»

(https://www.ismagnesia.gr/el/index.php)

 Για τα έτη που μελετήθηκαν (1999-2015) σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό της Ελλάδας αποτυπώνεται

  • Συνολικά στο Ν. Μαγνησίας και ειδικότερα στους Καποδιστριακούς Δήμους Βόλου & Ν. Ιωνίας, αυξημένη θνησιμότητα από κακοήθη νεοπλάσματα του πεπτικού & περιτοναίου με έμφαση στα πρωτοπαθή νεοπλάσματα του ήπατος (2,36 φορές για το Νομό και 2,49 φορές για τον Καποδιστριακό Δήμο Βόλου και 3,41 για Καποδιστριακό Δήμο Ν.Ιωνίας). Η θνησιμότητα από τα νεοπλάσματα αυτά εμφανίζει αρχικά πτωτική τάση αλλά η τάση αυτή αναστρέφεται μετά το 2010 και γίνεται ανοδική με έμφαση στις γυναίκες.
  • Στους Καποδιστριακούς Δήμους Βόλου & Ν. Ιωνίας αυξημένη θνησιμότητα από «λοιπά νεοπλάσματα μη καθορισμένων εντοπίσεων»
  • Στον Καποδιστριακό Δήμο Βόλου αυξημένη θνησιμότητα από νεοπλάσματα του λεμφικού & αιμοποιητικού ιστού
  • Στον Καποδιστριακό Δήμο Ν. Ιωνίας αποτυπώνεται αυξημένη θνησιμότητα από νεοπλάσματα του αναπνευστικού & των ενδοθωρακικών οργάνων
  • Στο Δήμο Φερρών ελαττωμένη θνησιμότητα από κακοήθη νεοπλάσματα του ουρογεννητικού συστήματος.

ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΝΟΣΟΥΣ (ΠΛΗΝ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΩΝ

 Για τα έτη που μελετήθηκαν (1999-2015) σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό της Ελλάδας αποτυπώνεται:

  • Συνολικά στο Νομό Μαγνησίας διαπιστώνεται αυξημένη θνησιμότητα από εγκεφαλικά έμφρακτα, ιδίως την πρώτη περίοδο της μελέτης ( ως το 2007) με αυξημένη επίπτωση στις γυναίκες. Αντίστοιχα είναι τα αποτελέσματα αναφορικά με τη θνησιμότητα από εγκεφαλική αθηρωματοσκλήρυνση.
  • Στον Καλλικρατικό Δήμο Βόλου διαπιστώνεται επίσης μεγαλύτερη θνησιμότητα από εγκεφαλικά έμφρακτα ( 3 φορές περισσότερο από το γενικό πληθυσμό της Ελλάδας). Στις γυναίκες η θνησιμότητα είναι μεγαλύτερη και πλησιάζει τις 3,84 φορές περισσότερο. Παρατηρείται μία πτωτική τάση τη δεύτερη περίοδο της μελέτης (μετά το 2007), χωρίς όμως να αλλάζει η αναλογία γυναικών-ανδρών. Η εγκεφαλική αθηρωματοσκλήρυνση είναι 2,13 φορές μεγαλύτερη από το γενικό πληθυσμό, ενώ τα υπόλοιπα νοσήματα των εγκεφαλικών αγγείων 1,66 φορές.
  • Για τον Καλλικρατικούς Δήμο Ρ. Φερραίου, Αλμυρού, Αλοννήσου, Ζαγοράς Μουρεσίου και τον Καποδιστριακό Δήμο Αργαλαστής παρατηρείται μεγαλύτερη συχνότητα νοσημάτων του αναπνευστικού συστήματος από το γενικό πληθυσμό της χώρας.
  • Στον Καποδιστριακό Δήμο Φερρών παρατηρείται μεγαλύτερη θνησιμότητα λόγω ισχαιμικής καρδιοπάθειας και νοσημάτων του αναπνευστικού συστήματος
  • Μετά το 2010 διαπιστώνεται αύξηση της θνησιμότητας στους άνδρες του νομού Μαγνησίας από εγκεφαλικά έμφρακτα, όπως και από νοσήματα της πνευμονικής κυκλοφορίας».
  1. Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ΕΕ, το 2018, με αριθμό 23(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 1), επισημαίνει, μεταξύ άλλων τα εξής:

«…οι ευρωπαίοι πολίτες εξακολουθούν να εισπνέουν αέρα επιβλαβή για την υγεία τους, κυρίως εξαιτίας ανεπαρκειών τόσο της νομοθεσίας όσο και της υλοποίησης της πολιτικής»(ΣΕΛΙΔΑ 1).

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει «αποτελεσματικότερα μέτρα για την επικαιροποίηση της οδηγίας για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα την απόδοση προτεραιότητας στην πολιτική για την ποιότητα του αέρα και την ενσωμάτωση αυτής σε άλλες πολιτικές της ΕΕ και, τέλος, τη βελτίωση της ευαισθητοποίησης και της ενημέρωσης του κοινού»(ΣΕΛΙΔΑ 3).

«Η οδηγία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα του 2008 είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής της ΕΕ για τον καθαρό αέρα, καθώς θέτει πρότυπα για την ποιότητα του αέρα που καθορίζουν όρια συγκέντρωσης ρύπων στον αέρα που αναπνέουμε. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι πολιτικές της ΕΕ συνέβαλαν μεν στη μείωση των εκπομπών, χωρίς όμως να έχει βελτιωθεί αντιστοίχως η ποιότητα του αέρα, με τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία να παραμένουν σημαντικές»(ΣΕΛΙΔΑ 2).

«1. Τα πρότυπα ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα της ΕΕ καθορίστηκαν πριν από δύο σχεδόν δεκαετίες και μερικά εξ αυτών είναι υποδεέστερα των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ και του επιπέδου που υποδεικνύουν τα πιο πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία» (ΣΕΛΙΔΑ 3).

«Ωστόσο, τα όρια ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα της ΕΕ είναι πολύ υποδεέστερα των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ για τα ΑΣ2,5 και το SO2 και υποδεέστερα για τα ΑΣ10 (ετήσιος μέσος όρος) και το όζον. Για τα ΑΣ10 (ημερήσια τιμή) και το NO2, τα πρότυπα της ΕΕ εναρμονίζονται με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ και σε, μερικές περιπτώσεις, επιτρέπουν την υπέρβαση των ορίων»(ΣΕΛΙΔΑ 10). 

  1. Στις 15 Οκτωβρίου 2020 παρουσιάστηκε, στα πλαίσια Επιστημονικού Συνεδρίου πνευμονολογίας που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο, μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με την ευθύνη των καθηγητών Γ. Σαχαρίδη και Κ. Γουργουλιάνη, σχετικά με τις ενδείξεις 12 σταθμών μέτρησης των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2,5, επί ένα ολόκληρο έτος (1 Μαρτίου 2019 μέχρι 29Φεβρουαρίου 2020)(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 12).

Στη μελέτη αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

«1) Ο μέσος όρος των αιωρούμενων σωματιδίων διαμέτρου έως 2,5 μικρόμετρα (PM2.5) για την δωδεκάμηνη περίοδο από 01/03/2019 ως και 29/02/2020 ανήλθε σε 30,03 μg/m3, με ετήσιο όριο βάση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας τα 10 μg/m3 και με ετήσιο όριο βάση της ελληνικής νομοθεσίας τα 25 μg/m3. Αυτό μεταφράζεται σε μια υπέρβαση 200,3% σε ότι αφορά τα όρια που έχει θεσπίσει ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας και 20,12% σε ότι αφορά τα όρια που έχει θεσπίσει η ελληνική νομοθεσία».

«3) Ο αριθμός των ημερών που η μέση ημερήσια τιμή των PM2.5 ήταν πάνω από τα 25 μg/m3 (το ημερήσιο όριο του παγκόσμιου οργανισμού υγείας – η ελληνική νομοθεσία δεν έχει ημερήσιο όριο) είναι ίσος με 178, που αντιστοιχεί στο 48.63% του χρόνου. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται αναλυτικά για κάθε μήνα ο αριθμός ημερών με το αντίστοιχο εύρος μέσων ημερήσιων τιμών για τα επίπεδα των PM2.5».

  1. Η Συνοπτική Έκθεση «Ποιότητα του αέρα στην πόλη του Βόλου» με «Περίοδο Αναφοράς 01/03/2019-29/02/2020», του ΤμήματοςΜηχανολόγων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, έχει τον εξής επίλογο: (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 28, ΣΕΛΙΔΑ 17)

«Η επιστημονική μας άποψη είναι ότι υπάρχει πρόβλημα αέριας ρύπανσης στην πόλη μας τόσο σοβαρό που πρέπει να δράσουμε άμεσα και μέσα σε ένα ορίζοντα 12-24 μηνών να έχουν γίνει δράσεις που θα βελτιώσουν τα επίπεδα κάτω από 25μg/m3 με εφικτό στόχο τετραετίας τα 15μg/m3. Ενδεικτικά, αν υλοποιηθεί το μεγαλύτερο ποσοστό από τις παραπάνω δράσεις άμεσα, οι στόχοι αυτοί πιστεύουμε ότι θα επιτευχθούν».

  1. Σημειώνουμε ότι, παρόλο που η χρήση του φυσικού αερίου έχει επεκταθεί κατά πολύ, τα τελευταία χρόνια στην πόλη του Βόλου, δεν έχει επέλθει αντίστοιχη και ουσιαστική βελτίωση στην ποιότητα του αέρα.
  2. Σημειώνουμε επίσης ότι η Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ΕΕ, το 2018, με αριθμό 23, αναφέρει, μεταξύ άλλων και το εξής(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 1, ΣΕΛΙΔΑ 11):

«Κατά τον Π.Ο.Υ., τα ΑΣ2,5 είναι ο πλέον επιβλαβής ατμοσφαιρικός ρύπος. Οι κατευθυντήριες γραμμές του Π.Ο.Υ. περιλαμβάνουν βραχυπρόθεσμη τιμή για τα ΑΣ2,5, όχι όμως και η οδηγία ΠΑΑ (σ.σ Ποιότητα Ατμοσφαιρικού Αέρα). Αυτό σημαίνει ότι το πρότυπο της ΕΕ στηρίζεται μόνο σε ετήσιο μέσο όρο και ότι οι υψηλές και επιβλαβείς εκπομπές ΑΣ2,5 από την οικιακή θέρμανση κατά τη διάρκεια του χειμώνα αντισταθμίζονται από τα χαμηλότερα επίπεδα κατά τη διάρκεια του θέρους. Η ετήσια οριακή τιμή που καθορίζεται στην οδηγία ΠΑΑ (25μg/m3) είναι υπερδιπλάσια της τιμής των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ (10μg/m3). Η οδηγία ΠΑΑ πρόβλεψε δυνατότητα επικαιροποίησης της οριακής τιμής σε 20μg/m3, αλλά η Επιτροπή δεν έκανε κάποια προσαρμογή όταν εξέτασε το ζήτημα το 2013». 

  1. Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) με τίτλο «Air quality in Europe—2020 report (Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη-έκθεση του 2020)»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 13)περιλαμβάνεται η εξής δήλωσητου εκτελεστικού διευθυντή του ΕΟΠ κ. HansBruyninckx:

«Τα στοιχεία του ΕΟΠ αποδεικνύουν ότι η επένδυση στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα αποτελεί επένδυση για καλύτερη υγεία και παραγωγικότητα για όλους τους Ευρωπαίους. Πολιτικές και δράσεις που συνάδουν με τη φιλοδοξία της Ευρώπης για μηδενική ρύπανση, οδηγούν σε πιο μακροχρόνιες και υγιείς ζωές και σε πιο ανθεκτικές κοινωνίες»

και η εξής δήλωση του Επιτρόπου κ. Sinkevičius:

«Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι η ποιότητα του αέρα βελτιώνεται χάρη στις περιβαλλοντικές και κλιματικές πολιτικές που εφαρμόζουμε. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις αρνητικές εξελίξεις — ο αριθμός των πρόωρων θανάτων στην Ευρώπη λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης εξακολουθεί να είναι υπερβολικά υψηλός. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έχουμε θέσει ως στόχο να πετύχουμε μηδενικά επίπεδα σε κάθε μορφή ρύπανσης. Για να το επιτύχουμε αυτό και να προστατεύσουμε πλήρως την υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον, πρέπει να μειώσουμε περαιτέρω την ατμοσφαιρική ρύπανση και να ευθυγραμμίσουμε περισσότερο τα πρότυπά μας για την ποιότητα του αέρα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Αυτό θα το εξετάσουμε στο προσεχές σχέδιο δράσης μας».

Τα παραπάνω δηλωθέντα μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αφού στην περίπτωση του Βόλου υπάρχουν υπερβάσεις στα ήδη θεσπισθέντα όρια και αναμένεται περαιτέρω μείωσή τους, οι κίνδυνοι για τους πολίτες, όπως δείχνουν και τα επιδημιολογικά δεδομένα, είναι μεγάλοι και ανεπίστρεπτοι.

  1. Η οικ. 9999/24.02.2017 απόφαση της Γενικής   Διευθύντριας   Περιβαλλοντικής Πολιτικής          του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας εκδόθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 11 παρ. 6 του ν. 4014/2011, όπως όπως αυτές πρέπει να ερμηνεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Συντάγματος, αλλά και του άρθρου 24 του Συντάγματος αυτοτελώς. Ειδικότερα, η προσβαλλόμενη απόφαση αγνοεί πλήρως το περιεχόμενο του εγκεκριμένου και ισχύοντος κατά την έκδοσή της νέου ΓΠΣ Βόλου (απόφαση 3018/165095/2016 Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, ΑΑΠ 237/4.11.2016) και ιδίως τον γενικό στόχο του άρθρου 1 αυτού για την μετεγκατάσταση της ΑΓΕΤ καθώς και την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Προστατευόμενων Περιοχών Πηλίου:

«Διερεύνηση δυνατότητας μετεγκατάστασης της ΑΓΕΤ και αξιοποίησης της έκτασης, όπου σήμερα λειτουργεί, για ανάπτυξη χρήσεων τουρισμού – αναψυχής. Σε μια τέτοια περίπτωση θα δημιουργηθούν δυνατότητες χωροθέτησης μεγαλύτερης κλίμακας τουριστικών μονάδων και ειδικών τουριστικών μονάδων, που θα συμπληρώνουν την κλίμακα των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών στην περιοχή μελέτης». (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 13α)

  1. Η Ελληνική Κυβέρνηση, με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, υιοθετεί ένα Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ)(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 14) που, σε συνδυασμό με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο για την Ανακύκλωση, προωθεί ως λύση την καύση απορριμμάτων δημιουργώντας μάλιστα τέσσερις τέτοιες μονάδες σε διάφορες περιοχές στην Ελλάδα. Μια από αυτές προβλέπεται να δημιουργηθεί από το Δήμο Βόλου για να παράγει SRF το οποίο θα καίγεται στις εγκαταστάσεις της τσιμεντοβιομηχανίας ΑΓΕΤ Βόλου. Αυτό προφανώς είναι αντίθετο με τους στόχους που θέτει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

 

  1. Την αντίθεσή του σε αυτό εξέφρασε το Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας στις 16 Ιουνίου 2020:

«Θέμα 15: Περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου «Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) Βόλου στη θέση «Κάκκαβος» της Δ.Ε. Αισωνίας, του Δήμου Βόλου, της Π.Ε. Μαγνησίας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας».

Περίληψη: Γνωμοδοτεί αρνητικά για την παραγωγή SRF και RDF και θετικά κατά τα λοιπά για την παραγωγή της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων, για την Περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου «Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) Βόλου στη θέση «Κάκκαβος» της Δ.Ε. Αισωνίας, του Δήμου Βόλου, της Π.Ε. Μαγνησίας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας», συμπεριλαμβανομένων των δύο (02) όρων της εισήγησης της αρμόδιας υπηρεσίας. (α.α. 104)»(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 15). 

  1. Την αντίθεσή τους επίσης έχουν εκφράσει και οι επιστημονικοί φορείς της περιοχήςστις 16 Ιουνίου 2020(Περιφερειακό Τμήμα Μαγνησίας Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, ΙατρικόςΣύλλογος Μαγνησίας, Δικηγορικός Σύλλογος Βόλου, Φαρμακευτικός Σύλλογος Μαγνησίας & Αλμυρού, ΟδοντιατρικόςΣύλλογος Μαγνησίας, ΓεωπονικόςΣύλλογος Μαγνησίας και Περιφερειακό Τμήμα Μαγνησίας Πανελλήνιου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών)(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 16)αναφέροντας, ανάμεσα σε άλλα, και τους εξής λόγους:

«…ο συγκεκριμένος τρόπος διαχείρισης δεν είναι αξιολογικά συμβατός με τα στάδια που θέτει η Ε.Ε. και η Ελληνική Πολιτεία για την ορθή, βέλτιστη διαχείριση απορριμμάτων»

«…στην παραγωγή SRF (με βάση την συγκεκριμένη πρόταση) δεν γίνεται οποιαδήποτε αναφορά για τη διαλογή στην πηγή»

«…η λειτουργία της οποίας (σ.σ. μονάδας SRF) θα έχει δυσμενέστερο – πλέον επιβαρυμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ενώ παράλληλα εγείρονται σοβαρά ερωτήματα για την προοπτική βιωσιμότητα της…»

«Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή τάσσεται ομόφωνα κατά της υπό έγκριση ΜΠΕ και ζητεί την επανεξέταση του ζητήματος της επιλογής της μεθόδου επεξεργασίας και συνακόλουθα της επιλογής Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων, από μηδενική βάση,…»

  1. Επίσης και 65 Έλληνες διακεκριμένοι επιστήμονες, από όλη την Ελλάδα, εξέφρασαν, στις 4 Δεκεμβρίου 2020(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 17), την αντίθεσή τους στην προωθούμενη καύση αποβλήτων. Οι επιστήμονες αναφέρουν, μεταξύ άλλων:

«Οι επιστήμονες κρούουν των κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις συνέπειες στην υγεία των πολιτών από την καύση απορριμμάτων που πραγματοποιείται σε τσιμεντοβιομηχανίες και επιπλέον θα εφαρμοστεί σε νέες για αυτό το σκοπό μονάδες».

«Επιδημιολογικές μελέτες έχουν καταδείξει αύξηση παιδικών καρκίνων κοντά σε βιομηχανίες παραγωγής τσιμέντου και καύσης σκουπιδιών (Ortega-Garciaetal, 2017) και αυξημένη πιθανότητα καρκίνου σε κατοίκους γύρω από εγκατάσταση καύσης απορριμματογενών καυσίμων (Domingoetal, 2017)».

«Η κυκλική οικονομία εξασφαλίζεται πρωτίστως, από την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και σε δεύτερο χρόνο από την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, έτσι ώστε οι πόροι να επιστρέφουν στην οικονομία και να αξιοποιούνται καταλλήλως, μειώνοντας την κατασπατάληση των φυσικών πόρων για εξόρυξη, παραγωγή, μεταποίηση και πώληση των προϊόντων.
Με τις μονάδες καύσης ή την καύση σε τσιμεντοβιομηχανίες παύει να υφίσταται ουσιαστικά η έννοια της κυκλικής οικονομίας». 

  1. Με μεγάλη καθυστέρηση η πολίτες του Βόλου πληροφορήθηκαν ότι η βιομηχανία «Χαλυβουργία Α.Ε» που βρίσκεται σε απόσταση 8 περίπου χιλιομέτρων από το Βόλο παραβίασε τους όρους της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), όπως διαπιστώθηκε τον Ιούνιο του 2019 μετά από έλεγχο υπαλλήλων της Περιφέρειας Θεσσαλίας από κοινού με Επιθεωρητές Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Παρόλα αυτά καμία οικονομική ή διοικητική κύρωση δεν υπήρξε από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας Θεσσαλίας, παρά τις σχετικές υποδείξεις των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, αρκέστηκε σε υποβολήμήνυσης στις 29 Αυγούστου 2019, γεγονός που μετέθεσε τη λύση του προβλήματος στις καλένδες. Η σχετική δίωξητης Εισαγγελίας Βόλου ασκήθηκε με μεγάλη καθυστέρηση(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 18). Να σημειωθεί ότι το εργοστάσιο αυτό δεν καίει κανένα ορυκτό καύσιμο, καθώς λειτουργεί με ηλεκτρική ενέργεια. Το 2007, πέριξ της βιομηχανίας αυτής βρέθηκαν, μετά από έρευνα του ερευνητικού κέντρου «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», επί του εδάφους, μεγάλες ποσότητες καρκινογόνων ουσιών, όπως οι διοξίνες, τέσσερις φορές πάνω από τα όρια συναγερμού με αποτέλεσμα, τότε, την καταστροφή του φυτικού και ζωικού κεφαλαίου της περιοχής(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 19), ενώ το εργοστάσιο αναγκάστηκε να εγκαταστήσει νέα τεχνολογία για την ψύξη των απαερίων του. Η παραγωγή και εκπομπή των διοξινών οφειλόταν στα υπολείμματα πλαστικών και στα βερνίκια που υπάρχουν στα προς ανακύκλωση παλαιά μέταλλα (σκραπ).

 

Σε ερώτηση βουλευτών προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος (1η Σεπτεμβρίου 2020) (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 29, ΣΕΛΙΔΑ 2), το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος του Υπουργείου αυτού απάντησε ότι κατά την αυτοψία που διενεργήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2020, σε συνεργασία με το ΚΕΠΠΕ της Π.Ε. Μαγνησίας στη «ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.» «προέκυψαν ζητήματα ανεπάρκειας των συστημάτων αντιρρύπανσης όσον αφορά τις αέριες εκπομπές τα οποία χρήζουν περαιτέρω τεκμηρίωσης από την εταιρεία» και ότι «το σχετικό πρακτικό ελέγχου διαβιβάστηκε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Βόλου για τυχόν επιβολή ποινικών κυρώσεων στον ελεγχόμενο».

Στις 27 Σεπτεμβρίου 2018 διενεργήθηκε έλεγχος από το ΚΕΠΠΕ της Αντιπεριφέρειας Μαγνησίας (ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 30, ΣΕΛΙΔΑ 2)κατά τον οποίο διαπιστώθηκε: «… διαφυγή μεγάλων ποσοτήτων καπναερίων στο πίσω μέρος του κτιρίου του χαλυβουργείου (όπου βρίσκεται ο κλίβανος) οι οποίες δεν απορροφούνταν από το σύστημα απαγωγής αερίων αποβλήτων … με αποτέλεσμα να διαφεύγουν στην ατμόσφαιρα μέσω των ανοιγμάτων του κτιρίου, προκαλώντας ρύπανση και υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Επίσης διαπιστώθηκε έντονη δυσοσμία. Ομοίως διαπιστώθηκε διαφυγή καπναερίων και από το φούρνο – κάδο στον οποίο παραμένει ρευστός χάλυβας πριν τη διαδικασία συνεχούς χύτευσης. Η οσμή αυτών των καπναερίων που διαφεύγουν του κλιβάνου τήξης και του φούρνου – κάδου διαπιστώθηκε από το Κλιμάκιο  ότι προσομοιάζει με την οσμή που υπάρχει πολλές φορές στο πολεοδομικό συγκρότημα Βόλου τις μεταμεσονύκτιες και τις πρωινές κυρίως ώρες (τις καθημερινές περίπου ως τις 8.00 π.μ. και τα σαββατοκύριακα περίπου ως τις 11.00 π.μ.).

Αντίστοιχες ήταν και οι διαπιστώσεις του ελέγχου που πραγματοποιήθηκε από κοινού από το ΚΕΠΠΕ της Αντιπεριφέρειας Μαγνησίας και τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος Βορείου Ελλάδος, την Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2018(ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ 31, ΣΕΛΙΔΑ 3). Διαπιστώθηκε όμως επιπρόσθετα ότι το σύστημα απορρύπανσης ήταν εκτός λειτουργίας και τέθηκε σε λειτουργία εκ των υστέρων.

Παρά τις παραπάνω διαπιστώσεις των ελέγχων εξ όσων γνωρίζουμε κανένα διοικητικό μέτρο ή πρόστιμο δεν επιβλήθηκε ποτέ στη βιομηχανία αυτή.

  1. Αξιότιμε Επίτροπε κ. Virginijus SINKEVICIUS,

Γνωρίζοντας την ευαισθησία σας για το περιβάλλον,οι φορείς που υπογράφουμε αυτή την καταγγελία προσβλέπουμε σε σύντομη και αποτελεσματική παρέμβασή σας προς τις Ελληνικές Αρχές, προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που υπάρχει στην πόλη του Βόλου και τη γύρω περιοχή και υπονομεύει την υγεία των πολιτών. 

Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας (ΠΠΜ)

Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ), (περιλαμβάνει 45 Ελληνικές οικολογικές οργανώσεις) 

Ο νόμιμος εκπρόσωπος

Κωνσταντίνος Βολιώτης