ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

24/3/2013

Το χωριό των «άκαπνων»

Στο Σκοτεινό Κρήτης έκοψαν το κάπνισμα πριν από 20 χρόνια

Λινα Γιανναρου

Μέχρι πριν από λίγο καιρό, το χωριό Σκοτεινό του νομού Ηρακλείου Κρήτης ήταν γνωστό κυρίως για το σπήλαιο που του χάρισε και το όνομά του. Ενδεχομένως όμως έχει μείνει στην Ιστορία και για κάτι άλλο: Οπως αποκάλυψε ρεπορτάζ τοπικού σάιτ, σε ένα νησί θεριακλήδων, ουδείς από τους περίπου 70 κατοίκους του Σκοτεινού καπνίζει, με αποτέλεσμα το μικρό χωριό να έχει χαρακτηριστεί το προπύργιο των αντικαπνιστών.

Δεν επρόκειτο πάντως για επιτυχία της αντικαπνιστικής εκστρατείας, αφού η αποχή από το τσιγάρο ξεκίνησε αυθόρμητα στο χωριό πριν από τουλάχιστον 20 χρόνια. Η «αντισυνήθεια» σιγά σιγά διαδόθηκε, με αποτέλεσμα τα παιδιά και τα εγγόνια των χωριανών, όπου κι αν ζουν, να δηλώνουν επίσης αντικαπνιστές. Λίγο οι καθαροί τους πνεύμονες, λίγο ο αέρας της επαρχίας και η κρητική διατροφή, οι κάτοικοι του Σκοτεινού τείνουν να φτάνουν ώς τα βαθιά γεράματα.

«Η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα στην Ελλάδα» θα σκεφτεί κάποιος. Και δίκαια, εάν αναλογιστούμε την αυθόρμητη καταστρατήγηση των αντικαπνιστικών μέτρων από επιχειρηματίες και πολίτες σε όλη τη χώρα. Ομως, ίσως κάτι να αλλάζει. Σε σχέση με ό,τι γινόταν πριν από λίγα χρόνια, όταν οι καπνιστές επικρατούσαν κατά κράτος στις παρέες, σήμερα αποτελούν μειοψηφία. Το παρατηρούμε όλοι στην καθημερινότητά μας. «Καλούμε κόσμο συχνά στο σπίτι και το μόνιμο πρόβλημά μας ήταν η μυρωδιά του τσιγάρου που δεν έφευγε μετά με τίποτα!» λέει η Σταματία Κυριάκη στην «Κ». «Ακαπνη» τόσο εκείνη όσο και ο σύζυγός της, παρατήρησαν με ανακούφιση τους καπνιστές να μειώνονται στην παρέα τους. «Το έκοψε η Λένα, το έκοψε μετά ο Βασίλης, μετά η Βάλια… Υπάρχουν φορές που δεν θα ζητήσει κανείς τσιγάρο – αδιανόητο για Ελληνες!».

Σε πολλά σπίτια, με αφορμή την έλευση ενός μωρού, εφαρμόζεται -πολύ πιο αυστηρά απ’ ό,τι στα μπαρ και τα εστιατόρια- αντικαπνιστικός νόμος. Η Γιούλη Μπινάκου, φανατική καπνίστρια, παραδέχεται ότι έχει αρνηθεί πρόσκληση για δείπνο σε σπίτι γνωρίζοντας ότι είναι του «αντικαπνιστικού». «Καταλαβαίνω τους ανθρώπους, όμως κι εγώ δεν μπορώ να βγαίνω μες στο κρύο -τουλάχιστον όταν είναι χειμώνας- για να κάνω ένα τσιγάρο. Νομίζω ότι θα έπρεπε να υπάρχει κάποια ισορροπία. Από την πλήρη ασυδοσία των καπνιστών, νιώθω ότι έχουμε περάσει σε αντίθετη κατάσταση».

Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Επιτροπής για τα αντικαπνιστικά μέτρα, παρά το γεγονός ότι τα μέτρα αυτά απέτυχαν, έχει σημειωθεί σημαντική μείωση του καπνίσματος σε νέους ενήλικες άνδρες (από 61,9% σε 46,4%), αλλά και στις γυναίκες όπου το ποσοστό των καπνιστριών έως το 2006 παρουσίαζε συνεχή άνοδο, ενώ σήμερα έχει παραμείνει σταθερό στο 30%. Κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τον ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) στην Ελλάδα καπνίζει το 37,6% του πληθυσμού, το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των δυτικοευρωπαϊκών χωρών. Το ποσοστό καπνιστών στους άνδρες είναι κατά μέσο όρο 34% στη Δυτική Ευρώπη και 47% στην Ανατολική, ενώ στις γυναίκες, 25% στη Δυτική Ευρώπη και 20% στην Ανατολική.

Παρότι η τάση μείωσης του καπνίσματος στην Ελλάδα είναι εμφανής (εκτιμάται για παράδειγμα ότι πάνω από 200.000 έχουν δοκιμάσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως μέθοδο πλήρους διακοπής του καπνίσματος), η πολιτεία δεν έχει αδράξει την ευκαιρία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Αναφορών Ελέγχων για το Κάπνισμα της Γραμμής Υγείας 1142, από τις αρχές του 2011 έως και τον Οκτώβριο του 2012 οι ελεγκτές της Δημοτικής Αστυνομίας και των λιμεναρχείων σε όλη τη χώρα πραγματοποίησαν 94.140 ελέγχους και έχουν επιβάλει 2.824 πρόστιμα, συνολικού ύψους 1.838.000 ευρώ. Ωστόσο, οι 62.670 έλεγχοι πραγματοποιήθηκαν το 2011, ενώ οι υπόλοιποι 31.470 τους δέκα πρώτους μήνες του 2012. Το πρώτο τρίμηνο του 2011 μάλιστα πραγματοποιήθηκαν 25.824 έλεγχοι και επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους περίπου 900.000 ευρώ. Το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2012 ο αριθμός των ελέγχων ήταν περίπου ο μισός (οι έλεγχοι ήταν 13.200 και τα πρόστιμα ύψους 328.450 ευρώ). Η ηγεσία του υπουργείου Υγείας πάντως έχει προαναγγείλει εντατικοποίηση των ελέγχων.