H ακραία μορφή της σύγκρουσης ανάμεσα σε μια πολυεθνική και τους κατοίκους που αντιδρούν στην καταστροφή του τόπου τους, δίνει μια πρόγευση γι’ αυτό που θα μπορούσε να συμβεί ή συμβαίνει και αλλού

Της Κορίνας Βασιλοπούλου από την Εφ.Συν

Aπό τη Γουατεμάλα ώς τη Χαλκιδική, ένα ορυχείο δρόμος. Σε αυτή τη μικρή πάμπτωχη χώρα της Λατινικής Αμερικής, η εξόρυξη χρυσού από καναδικές εταιρείες δημιουργεί ανοιχτό πόλεμο ανάμεσα στους κατοίκους που δεν θέλουν τα ορυχεία στην περιοχή τους και την κυβέρνηση της χώρας. Από τις αρχές του μήνα, η δεξιά κυβέρνηση της Γουατεμάλας έχει κηρύξει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κι έχει αποστείλει στρατό σε τέσσερις δήμους για να επιβάλει την τάξη και να προστατεύσει τους ξένους επενδυτές.

Η στρατιωτικοποίηση τμήματος της χώρας στο όνομα του χρυσού συντελείται μπροστά στην αδιαφορία της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Τα περισσότερα μεγάλα ξένα ΜΜΕ, με εξαίρεση κάποια σποραδικά ρεπορτάζ του Reuters, της «Guardian» ή του Al Jazeera, δεν ασχολούνται με το θέμα.

Ωστόσο, η περίπτωση της Γουατεμάλας καταδεικνύει την ακραία μορφή που μπορεί να λάβει η σύγκρουση ανάμεσα σε μια πολυεθνική και τους κατοίκους που αντιδρούν στην καταστροφή του τόπου τους, δίνοντας μια πρόγευση γι’ αυτό που θα μπορούσε να συμβεί ή ήδη συμβαίνει και αλλού. Αρχής γενομένης από τις Σκουριές.

Κατακτητές

«Πρώτα ήρθαν οι Ισπανοί κατακτητές. Αργότερα, ο εμφύλιος πόλεμος που κόστισε 200.000 ζωές στη Γουατεμάλα. Σήμερα, έρχονται οι Καναδοί». Με αυτά τα λόγια απευθύνθηκε πρόσφατα σε καναδικό ακροατήριο η Λολίτα Τσάβες, κάτοικος του Κιτσέ, 145 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Πόλης της Γουατεμάλας, της πρωτεύουσας, όπου η καναδική εταιρία Goldcorp έχει ανοίξει το ορυχείο χρυσού του Μερλίν, το μεγαλύτερο στη χώρα.

Η Τσάβες, η οποία εκπροσωπεί 87 κοινότητες αυτοχθόνων του Κιτσέ, ταξίδεψε μέχρι το Μόντρεαλ για να ενημερώσει τους Καναδούς για τα πολλαπλά προβλήματα που έχουν προκαλέσει οι εταιρίες τους στον τόπο της. «Οι καναδικές εταιρίες είναι οι κύριοι πρωταγωνιστές αυτής της νέας εισβολής η οποία σπέρνει μόνο θάνατο και καταστροφή», είπε η Τσάβες. «Οταν λέμε ότι δεν θέλουμε αυτή την επένδυση, μας κατηγορούν για αμόρφωτους, βάρβαρους, μας λένε ότι δεν καταλαβαίνουμε τα οφέλη. Εχουμε όμως το δικαίωμα να πούμε όχι».

Οι «βάρβαροι» του Κιτσέ έκαναν το 2005 δημοψήφισμα στην περιοχή τους, απορρίπτοντας την κατασκευή του ορυχείου, φοβούμενοι για τις επιπτώσεις στον υδροφόρο ορίζοντα και τις καλλιέργειες. Η εταιρεία, απλά και δημοκρατικά, συνεχίζει μέχρι σήμερα τις εργασίες με την ανοχή της κυβέρνησης. Κι αυτό, μολονότι πριν από δυο χρόνια βγήκε δικαστική απόφαση κατά της δράσης της εταιρίας. Η απάντηση στους ντόπιους που αντιδρούν είναι απειλές, ξυλοδαρμοί, συλλήψεις, απαγωγές και δολοφονίες. Η ίδια η Τσάβες έπεσε θύμα ξυλοδαρμού πέρυσι το καλοκαίρι. Σήμερα κυκλοφορεί μόνιμα με σωματοφύλακα, τον οποίο πληρώνει η Inter American Human Rights Commission.

Ανάλογες συνθήκες επικρατούν και σε άλλα σημεία της Γουατεμάλας. Σε μια χώρα όπου το 60% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων βρίσκεται υπό τον έλεγχο εταιρειών που σχετίζονται με μονοκαλλιέργειες και βρίσκονται σε εξέλιξη 428 επιχειρήσεις εξόρυξης, η κυβέρνηση τα δίνει όλα προκειμένου να προσφέρει απόλυτη κάλυψη στους επενδυτές. Ανήμερα την εργατική Πρωτομαγιά, η κυβέρνηση του πρώην χουντικού και νυν δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου Οτο Πέρες Μολίνα, έστειλε στρατό σε τέσσερα χωριά στο ανατολικό τμήμα της χώρας, προκειμένου να επιβάλει την τάξη.

Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους κατοίκους και την αστυνομία, καθώς και την ιδιωτική αστυνομία της εταιρείας τα τελευταία χρόνια έχουν προκαλέσει δεκάδες τραυματισμούς, καθώς και ορισμένους θανάτους. Η κυβέρνηση αποφάσισε να στείλει στρατό ύστερα από πρόσφατα επεισόδια που προκάλεσαν τον θάνατο ενός αστυνομικού, τον τραυματισμό οχτώ και την απαγωγή άλλων 23. «Δεν θα επιτρέψω να συνεχιστεί αυτό», είπε ο πρόεδρος, ο οποίος, ωστόσο, δεν δείχνει ποτέ την ανάλογη ευαισθησία όταν τα θύματα τραυματισμών, απαγωγών και δολοφονιών είναι από την πλευρά των κατοίκων. Για όλο τον Μάιο, τουλάχιστον, η περιοχή θα βρίσκεται σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης. Απαγορεύονται οι συναθροίσεις σε δημόσιους χώρους, αστυνομία και στρατός έχουν το δικαίωμα να πραγματοποιούν αυθαίρετους προληπτικούς ελέγχους είτε στους δρόμους είτε εισβάλλοντας στα σπίτια.

Η Tahoe Resources, η οποία επρόκειτο να ξεκινήσει φέτος την εξόρυξη χρυσού, ισχυρίζεται ότι πληροί όλες τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Ομως, οι ντόπιοι δεν πείθονται. Η εμπειρία από τη δράση της Goldcorp δείχνει ένα μολυσμένο υδροφόρο ορίζοντα, πηγάδια που στερεύουν και κατοίκους με δερματολογικά και αναπνευστικά προβλήματα.

(Πηγή: http://www.contrainjerencia.com)

………………………………………………………….. 

Tα άλλα ανοιχτά μέτωπα

Tα τελευταία χρόνια, ο Καναδάς πραγματοποιεί επενδύσεις στην εξόρυξη χρυσού και πετρελαίου σε περισσότερες από 100 χώρες. Συνολικά, το 70% των δραστηριοτήτων του σε αυτό τον τομέα πραγματοποιείται στο εξωτερικό. Ωστόσο, η λειτουργία των καναδικών εταιρειών συνοδεύεται συχνά από σοβαρές καταγγελίες για περιβαλλοντική μόλυνση και καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εκτός από τη Γουατεμάλα, ανάλογα μέτωπα με τον ντόπιο πληθυσμό έχουν ανοίξει και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.

ΧΙΛΗ: Η δραστηριότητα της καναδικής εταιρείας εξόρυξης χρυσού Barrick Gold, η οποία πραγματοποιούσε εργασίες μεγάλου βεληνεκούς στην περιοχή Πάσκουα-Λάμα στις Ανδεις, στα σύνορα με την Αργεντινή, διακόπηκε με δικαστική απόφαση ύστερα από καταγγελίες για πρόκληση εκτεταμένης περιβαλλοντικής καταστροφής.

ΒΟΛΙΒΙΑ: H κυβέρνηση του Εβο Μοράλες ανέστειλε πρόσφατα την άδεια λειτουργίας της South American Silver Corporation, κατηγορώντας τη για μη τήρηση των υπογεγραμμένων συμφωνιών. Η εταιρεία έχει ανοίξει δικαστική διαμάχη με την κυβέρνηση της χώρας.

ΠΕΡΟΥ: Η καναδική πετρελαϊκή εταιρεία Talisman αναγκάστηκε πέρυσι να αποσυρθεί από την επιχείρηση εξόρυξης πετρελαίου στην περιοχή του Αμαζονίου ύστερα από την έντονη αντίδραση της κοινότητας Ατσουάρ, η οποία την κατηγορούσε για καταστροφή του περιβάλλοντος.

ΟΝΔΟΥΡΑ: Η μεταλλευτική εταιρεία Goldcorp, η οποία δραστηριοποιείται έντονα και στη Γουατεμάλα, κατηγορήθηκε για συνέργεια στην ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου Μανουέλ Σελάγια τον Ιούνιο του 2009. Ο ανατραπείς πρόεδρος είχε προσπαθήσει να απαγορεύσει στις ξένες μεταλλευτικές εταιρίες την ανοιχτή εξόρυξη, τη χρήση κυανίου και την υπερεκμετάλλευση του υδροφόρου ορίζοντα. Η δεξιά κυβέρνηση του Πέπε Λόμπο, λίγους μήνες αργότερα, επανέφερε όλες τις ευνοϊκές για τις εταιρείες διατάξεις. Σήμερα, στην Ονδούρα έχουν υποβληθεί περισσότερες από 200 αιτήσεις από ξένες μεταλλευτικές εταιρίες για χορήγηση άδειας. Οι μισές περίπου είναι καναδικές.