Από την οικονομική κρίση, στην «κρίση» του WikiLeaks
Υπεύθυνος: Επιμέλεια: ΝΤΙΝΑ ΒΑΓΕΝΑ, ΛΗΔΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΝΙΑΩΤΗ
ΛΙΤΟΤΗΤΑ
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και λέξη-κλειδί του 2010. Αν κάτι πρωταγωνίστησε φέτος στη διεθνή επικαιρότητα ήταν η οικονομική κρίση στην Ευρώπη, καθώς σχεδόν κάθε μήνα μαθαίναμε για άλλη μια χώρα που έσπευδε σε περικοπές δαπανών και αύξηση της φορολογίας, στο όνομα της μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος. Από την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία μέχρι τη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Βρετανία και την Ισλανδία, χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν εναντίον κυβερνητικών μέτρων λιτότητας που αυξάνουν το ηλικιακό όριο της συνταξιοδότησης και τους φόρους, ενώ μειώνουν τις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων και τις δαπάνες για την υγεία και την παιδεία.
ΑΪΤΗ
Κατακλυσμική καταστροφή έφερε στη χώρα στις 12 Ιανουαρίου 2010 ο σεισμός 7,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, ο μεγαλύτερος των τελευταίων 200 ετών, με επίκεντρο λίγο έξω από την πρωτεύουσα Πορτ-ο-Πρενς. Μέσα σε ώρες, εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν άστεγοι και εκατοντάδες κτήρια έγιναν συντρίμμια. Οι νεκροί έφτασαν τις 230.000 και οι τραυματίες σχεδόν το 1 εκατ. Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας ήταν γρήγορη και σχετικά αποτελεσματική -δεκάδες χώρες έστειλαν χρήματα, φάρμακα, ομάδες διάσωσης και στρατιωτικό προσωπικό. Η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά δύσκολη στην Αϊτή, μία από τις φτωχότερες χώρες του δυτικού ημισφαιρίου, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ζουν ακόμη σε σκηνές, συνεχώς αυξάνονται οι καταγγελίες βιασμών και η χολέρα που ξέσπασε καθιστά αναγκαία περαιτέρω διεθνή βοήθεια, καθώς 40 άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά προσβεβλημένοι από τη νόσο.
ΗΠΑ
«Το νομοσχέδιο που υπογράφω θα δρομολογήσει μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έχουν παλέψει γενιές Αμερικανών». Με τη φράση αυτή ο Μπαράκ Ομπάμα πανηγύριζε στις 22 Μαρτίου για την ψήφιση της μεταρρύθμισης του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Είναι η πλέον ευρεία κοινωνική νομοθεσία που τίθεται σε εφαρμογή στις ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες και ένα προσωπικό πολιτικό στοίχημα του Αμερικανού προέδρου. Προϊόν πολύμηνης δημόσιας διαμάχης με τους Ρεπουμπλικάνους, το νέο σύστημα εγκαινιάζει δύο σημαντικές αλλαγές: επιβάλλει για πρώτη φορά εθνικούς κανονισμούς και όρους στη λειτουργία και την πολιτική των ασφαλιστικών εταιρειών και επεκτείνει την ασφάλιση υγείας σε 32 εκατομμύρια ανασφάλιστων μέχρι πρότινος Αμερικανών.
ΙΣΛΑΝΔΙΑ
Το ηφαίστειο Eyjafjallajoekull ενεργοποιήθηκε στις 14 Απριλίου 2010, στέλνοντας πίδακες καπνού και τέφρας σε ύψος 13 χιλιομέτρων. Δεν κινδύνευσαν άνθρωποι, αλλά διαταράχθηκαν για δέκα τουλάχιστον μέρες οι πτήσεις πάνω από την Ευρώπη, που καλύφθηκε από μαύρα σύννεφα καπνού. Υπολογίστηκε ότι, εκτός της στάχτης, το ηφαίστειο απελευθέρωσε στην ατμόσφαιρα σχεδόν 300.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, ποσότητα σχεδόν ίση με αυτή μιας μικρομεσαίας ευρωπαϊκής οικονομίας. Τώρα το ηφαίστειο έχει αναδειχθεί σε έναν από τους πλέον τουριστικούς προορισμούς της Ισλανδίας.
ΚΟΛΠΟΣ ΜΕΞΙΚΟΥ
Στις 20 Απριλίου 2010, η ΒΡ στιγματίζεται με τη χειρότερη πετρελαιοκηλίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας, αφού στον Κόλπο του Μεξικού διέρρευσαν 4.900.000 βαρέλια πετρελαίου, ύστερα από έκρηξη στις εγκαταστάσεις της. Από την τεράστια αυτή ποσότητα πετρελαίου έχουν συλλεχθεί μόλις 800.000 βαρέλια (127.000.000 λίτρα). 19 Σεπτεμβρίου. Το μέγεθος της περιβαλλοντικής και όχι μόνο καταστροφής δεν μπορεί να υπολογιστεί. Η αλιεία στην περιοχή έσβησε, το ίδιο και ο Κόλπος του Μεξικού ως τουριστικός προορισμός. Πυρά δέχθηκε η κυβέρνηση Ομπάμα επειδή δεν προχώρησε έγκαιρα σε άντληση του πετρελαίου και μπλέχτηκε σε νομικά θέματα με την ΒΡ.
MAVI MARMARA
Σημείο αναφοράς το όνομα του τουρκικού πλοίου, τόσο για την εκστρατεία των διεθνών ακτιβιστών υπέρ της άρσης του ισραηλινού αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας όσο και για την ακραία ψύχρανση των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας και τη, συνεπαγόμενη, ανησυχία των ΗΠΑ λόγω της μεταβολής διπλωματικών συσχετισμών και συμμαχιών σε Μεσόγειο και Μέση Ανατολή. Παρά τις επί του εναντίου προσπάθειες της κυβέρνησης Νετανιάχου, τον γύρο του κόσμου έκαναν (από mainstream ΜΜΕ και Διαδίκτυο) άκρως ανατριχιαστικές εικόνες από την επίθεση, στις 31 Μαΐου, των Ισραηλινών κομάντος στο πλοίο που βρισκόταν στα διεθνή ύδατα με ρότα προς τη Γάζα. Το ρεσάλτο κόστισε τις ζωές εννέα Τούρκων ισλαμιστών ακτιβιστών -ένας από τους οποίους δημοσιογράφος.
ΠΑΚΙΣΤΑΝ
Η περίοδος των μουσώνων έφερε τον περασμένο Ιούλιο καταρρακτώδεις βροχές, προκαλώντας καταστροφικές πλημμύρες και μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση. Σχεδόν το ένα πέμπτο της χώρας βρέθηκε κάποια στιγμή κάτω από το νερό. Κάπου 2.000 Πακιστανοί έχασαν τη ζωή τους και περίπου 20 εκατομμύρια εκτοπίστηκαν από την άνοδο των υδάτων, ενώ χάθηκαν 10 εκατομμύρια ζώα εκτροφής. Η οικονομική καταστροφή -43 δισ. δολάρια σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις- αποτέλεσε μείζον πλήγμα για το πακιστανικό κράτος που δεν κατάφερε να βοηθήσει πολλούς από τους εγκλωβισμένους κι αστέγους. Σε αντίθεση με την περίπτωση της Αϊτής, η ανταπόκριση της διεθνούς κοινότητας υπήρξε αργή και πενιχρή.
ΧΙΛΗ
Στις 5 Αυγούστου 2010, 33 ανθρακωρύχοι παγιδεύτηκαν σε βάθος 700 μέτρων στο ορυχείο Σαν Χοσέ, στην έρημο Ατακάμα. Οι προσπάθειες απεγκλωβισμού τους (επιτυχείς ύστερα από 69 ημέρες) και οι πληροφορίες για την καθημερινότητά τους μέχρι να βγουν στο φως του ήλιου συγκίνησαν τη διεθνή κοινότητα. Μέσα σε μία νύχτα οι ανθρακωρύχοι έγιναν εθνικοί ήρωες και οι αναγνώστες σε όλο τον κόσμο έμαθαν τα πάντα για τα συστήματα απεγκλωβισμού, αλλά και την προσωπική ζωή των ανθρακωρύχων. Η κινηματογραφική διάσωσή τους μεταδόθηκε ζωντανά.
ΙΡΑΚ – ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ
Οι «Πόλεμοι του Μπους» που έγιναν «Πόλεμοι του Ομπάμα». Στις 19 Αυγούστου αποχώρησε η τελευταία μάχιμη ταξιαρχία του στρατού των ΗΠΑ από το Ιράκ, όπου όμως παρέμειναν 50.000 Αμερικανοί στρατιώτες ως «σύμβουλοι» των Ιρακινών, με διακηρυγμένη πρόθεση να φύγουν μέχρι το τέλος του 2011. Οι Ιρακινοί καλούνται να τα βγάλουν πέρα «μόνοι τους», αντιμετωπίζοντας το χάος της βίας και των ενδοκοινοτικών διενέξεων του μετασανταμικού Ιράκ.
Η βίαιη κληρονομιά του αμερικανοσυμμαχικού πολέμου που ξέσπασε τον Μάρτιο του 2003 υπολογίζεται ότι σόδιασε τις χαμένες ζωές 108.391 αμάχων (iraqbodycount.org) και 4.748 στρατιωτικών, από τους οποίους 4.430 Αμερικανοί (icasualties.org). Η ίδια πηγή υπολογίζει σε 2.279 τους ΑμερικανοΝΑΤΟϊκούς στρατιωτικούς που έχουν σκοτωθεί στο Αφγανιστάν από το 2001.
Ο πόλεμος αυτός συνεχίζεται, με τους Ταλιμπάν και τους λοιπούς τζιχαντιστές της Αλ Κάιντα ανασυνταγμένους να μπαινοβγαίνουν από τη μεθόριο Αφγανιστάν-Πακιστάν και να αυξάνουν τους επιχειρησιακούς πονοκεφάλους των Δυτικών, ενώ τα χωράφια με τις αφγανικές παπαρούνες καλύπτουν το 90% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
WIKILEAKS
Ο ιστότοπος αποκαλύψεων θα μείνει στην Ιστορία ως το μέσο που δημοσιοποίησε (τρις) τη μεγαλύτερη διαρροή κρατικών ντοκουμέντων στα χρονικά της ανθρωπότητας: 251.287 αμερικανικά διπλωματικά τηλεγραφήματα του Cablegate (από 28 Νοεμβρίου) και εκατοντάδες χιλιάδες στρατιωτικά έγγραφα του Πενταγώνου για τους πολέμους σε Ιράκ (391.832, 22 Οκτωβρίου) και Αφγανιστάν (76.607, 25 Ιουλίου).
ΗΠΑ (και λοιποί σύμμαχοι) επιθυμούν την κεφαλή επί πίνακι του Τζούλιαν Ασάνζ, συνιδρυτή του Wikileaks, προσωρινά ελεύθερου με εγγύηση στη Βρετανία, εκζητούμενου προς έκδοση στη Σουηδία ως δράστη σεξουαλικών αδικημάτων, κρατούν δε τον 23χρονο στρατιωτικό αναλυτή Μπρέντλεϊ Μάνινγκ φυλακισμένο σε απάνθρωπες συνθήκες απομόνωσης, επιδιώκοντας να του χρεώσουν συνολικά τη διαρροή.