Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη

“Ο Ωκεανός του αύριο”

(Συνδιοργάνωση των Επιτρόπων Έρευνας και Καινοτομίας Μαΐρα Κουήν και Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας Μαρίας Δαμανάκη)

Βρυξέλλες, Κέντρο Albert Borshette

9 Σεπτεμβρίου 2010

ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΔΑΜΑΝΑΚΗ – ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΛΙΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤρΟΠΗΣ

Κυρίες και κύριοι,

Το πρώτο πράγμα που έμαθα μόλις ανέλαβα Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας είναι ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν γνωρίζουμε για τη θάλασσα.

Πάρτε για παράδειγμα τον τομέα της ενέργειας.

Δεν γνωρίζουμε πώς και γιατί η βαλβίδα ασφαλείας δεν λειτούργησε στην πλατφόρμα Deepwater Horizon στον Κόλπο του Μεξικού. Δεν γνωρίζαμε επίσης πώς να σταματήσουμε τη διαρροή του πετρελαίου από τη στιγμή που αυτή ξεκίνησε.

Δεν γνωρίζουμε πώς η μαζικά σχεδιαζόμενη επέκταση της παραθαλάσσιας αιολικής ενέργειας θα επηρεάσει τους άλλους τομείς ζωής και εκμετάλλευσης  της θάλασσας.

Δεν ξέρουμε ακόμα πώς να εκμεταλλευτούμε τη δύναμη των κυμάτων και των παλιρροιών με οικονομικά ανταγωνιστικό τρόπο.

Προσθέστε ακόμη  την ηθική αλλά και νομική μας υποχρέωση να προστατέψουμε το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον.

Είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε μια σειρά από διάφορα συστατικά στοιχεία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, όμως μας λείπει μια ολοκληρωμένη μεθοδολογία για την εκτίμηση της συνολικής κατάστασης της υγείας τους και του τρόπου με τον οποίο τα οικοσυστήματα αυτά ανταποκρίνονται σε εξωτερικές πιέσεις.

Έχουμε εξερευνήσει εκατομμύρια τετραγωνικών χιλιομέτρων του θαλάσσιου βυθού, όμως ακόμη εξακολουθούμε να γνωρίζουμε περισσότερα για την επιφάνεια της Σελήνης από ότι για το βυθό της Μεσογείου. Σε κάθε καινούρια έρευνα στην ανοικτή θάλασσα ανακαλύπτουμε και νέα, μέχρι πρότινος άγνωστα, θαλάσσια είδη.

Γνωρίζουμε ότι οι μεταβολές  στους ωκεανούς επηρεάζουν  τη δριμύτητα ή την ηπιότητα των καιρικών φαινομένων στην Ευρώπη και ξέρουμε επίσης ότι η αλλαγή του κλίματος επηρεάζει με τη σειρά της την κατάσταση των Ωκεανών. Όμως δεν γνωρίζουμε κατά πόσο συγκεκριμένες περιοχές θα είναι πιο ζεστές ή πιο κρύες, πιο υγρές ή πιο ξηρές.

Οι επιστήμονες ασχολούνται εδώ και δεκαετίες περιγράφοντας τη δυναμική της εμπορικής αλιείας όμως αν και έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος, θα μπορούσαμε να γράψουμε ένα ολόκληρο βιβλίο για το τι ακόμα δεν γνωρίζουμε για τα ψάρια.

Η αβεβαιότητα κοστίζει. Και η έλλειψη γνώσης είναι αυτή που μας καθοδηγεί στον καθορισμό των ερευνητικών μας προτεραιοτήτων. Χρειάζεται να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά αν θέλουμε να επωφεληθούμε του αδιαμφισβήτητου πλούτου  και ευημερίας που μπορεί να μας προσφέρει η καλύτερη γνώση της θάλασσας.

Η βελτίωση της γνώσης των θαλασσών και των ωκεανών που απαρτίζουν το 71% της επιφάνειας του πλανήτη μας είναι ένας από τους τρείς οριζόντιους στόχους της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής της Ε.Ε..

Φυσικά, δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Υπάρχει σημαντική πρόοδος.

Οφείλουμε να αποδώσουμε έπαινο σε κάποια από τα ερευνητικά προγράμματα της Ε.Ε. των τελευταίων ετών που μας επέτρεψαν να σημειώσουμε σημαντική πρόοδο σε ορισμένα από τα θέματα αυτά.

Για παράδειγμα, το πρόγραμμα ΕΡΜΗΣ ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό την κατανόηση των επιπτώσεων της αλιείας στα είδη της ανοικτής θάλασσας που επηρεάζονται από την παρουσία των μηχανότρατων.

Τέτοια προγράμματα έχουν επιτρέψει σε ερευνητές από διαφορετικές χώρες να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα αυτά από κοινού. Οι επίσημες και ανεπίσημες επαφές, όπως η σημερινή, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός γνήσιου ευρωπαϊκού χώρου έρευνας.

Γι’ αυτόν τον λόγο είμαστε ευτυχείς που βλέπουμε τις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για οριζόντια θέματα να αποτελούν αντικείμενο της σημερινής μας συνάντησης. Οι προσκλήσεις αυτές θα ενθαρρύνουν τις επιστημονικές κοινότητες να ανταλλάξουν απόψεις – να δούνε τα πράγματα από μία διαφορετική οπτική γωνία  – και να θέσουν την έρευνα τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

Θέλω να καλωσορίσω την έμφαση στη Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα για το τρέχον έτος. Η βελτίωση της γνωστικής μας βάσης για τη θαλάσσια πολιτική που ασκείται στη Μεσόγειο είναι μία από τις βασικές προτεραιότητες που καθορίστηκαν στη στρατηγική μας για το  2009.

Αλλά θέλουμε να πάμε ακόμη πιο μπροστά.

Ένα πρώτο βήμα ήταν η δημοσίευση το 2008 της Διακήρυξης  για τη Θαλάσσια και Ναυτιλιακή Στρατηγική Έρευνας η οποία προβάλει την επιστήμη και την τεχνολογία ως ακρογωνιαίο λίθο για την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική.

Είμαι ευτυχής να ανακοινώσω σήμερα ότι δώσαμε χθες στη δημοσιότητα τη Διακήρυξη “Θαλάσσια Γνώση 2020”  η οποία αναπτύσσει τους στόχους μας  για τα θέματα αυτά.

Η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί στο να «φέρει στο φως» και να ενοποιήσει τα θαλάσσια δεδομένα που προέρχονται από διαφορετικές πηγές και να διευκολύνει τη χρήση τους και για άλλους σκοπούς από εκείνους για τους οποίους αρχικά  προορίζονταν. Αυτό θα αποφέρει τρία βασικά οφέλη.

Πρώτον, θα βελτιώσει την αποτελεσματικότητα  των ιδιωτικών φορέων, των δημόσιων αρχών και των ερευνητών που χρησιμοποιούν σήμερα τα θαλάσσια δεδομένα. Θα δαπανούν λιγότερο χρόνο και θα αφιερώνουν λιγότερη προσπάθεια για την ενοποίηση και επεξεργασία ασύμβατων δεδομένων που προέρχονται από ετερογενείς πηγές.

Δεύτερον, θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες και θα τονώσει  την καινοτομία στον τομέα της θαλάσσιας οικονομίας. Είμαι βέβαιη ότι η καθολική και αξιόπιστη πρόσβαση σε θαλάσσια δεδομένα ακριβείας θα επιτρέψει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να προσφέρουν καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες.

Και τρίτον, θα μειώσει την αβεβαιότητα σε ό,τι αφορά τις γνώσεις μας για τη συμπεριφορά των θαλασσών και των ωκεανών.

Και βεβαίως,  δεν θα επωφεληθούν μόνο όσοι ζουν και εργάζονται στις θάλασσες και στις ακτές. Η κυκλοφορία στους ωκεανούς επηρεάζει και το κλίμα στη στεριά.

Η βαθύτερη γνώση της θάλασσας δεν αποτελεί τη μόνη προϋπόθεση για την καλύτερη πρόβλεψη της δριμύτητας ή της ηπιότητας των καιρικών φαινομένων στην Ευρώπη στο μέλλον. Όμως αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση. Συνεπώς η βελτίωση της θαλάσσιας γνώσης μπορεί να συμβάλει στην κατεύθυνση της προσαρμογής της Ευρώπης στην κλιματική αλλαγή.

Κυρίες και κύριοι,

Είμαι βέβαιη ότι τα αποτελέσματα της σημερινής μας συνάντησης θα συμπεριληφθούν σε μια πιο ανοικτή και φιλική προς τον χρήστη ευρωπαϊκή δεξαμενή θαλάσσιας γνώσης.

Έχουμε ανάγκη μια γνώση για όλους και προσιτή σε όλους  αν θέλουμε να συνεργαστούμε με επιτυχία  για τον “Ωκεανό του αύριο”.

Σας ευχαριστώ.