Σάββατο, 30 Απριλίου 2011

ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΟΧΗΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

Καταπέλτης ο συνταγματολόγος Γ. Κασιμάτης. Όλη η ομιλία και τα στοιχεία που παραθέτει.

H ημερίδα αυτή είναι ιστορική, γιατί αποτελεί το πρώτο βήμα χρέους της πνευματικής ηγεσίας της χώρας απέναντι στον λαό που αγωνιά, απέναντι στον λαό που τη γέννησε και την ανέθρεψε….

Η ημερίδα αυτή είναι ιστορική, γιατί αποτελεί το πρώτο βήμα ευαισθησίας της πανεπιστημιακής κοινότητας, η οποία, από το ανώτατο επίπεδο της γνώσης, σκύβει και ακούει τους παλμούς αγωνίας του Ελληνικού Λαού, που βιώνει καθημερινά το δυσβάστακτο βάρος της κρίσης.
Η μεγάλη κοινωνικοπολιτική κρίση είναι στον τρίτο της χρόνο και η επιβολή των σκληρών όρων του δανεισμού της χώρας μας στον δεύτερο χρόνο. Η αγωνία του Ελληνικού Λαού όλο αυτό το χρονικό διάστημα ήταν πνιγμένη μέσα σε μια απέραντη ένοχη σιωπή. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, η πολιτική ηγεσία του τόπου και το τεράστιο σύστημα καιροσκόπων, που παραλύει τις δυνάμεις της κοινωνίας, σιωπούσαν. Τα πολιτικά κόμματα και η εθνική αντιπροσωπεία απολάμβαναν την εξουσία και ψιθύριζαν λόγια που, αντί να αποκαλύπτουν την αλήθεια, τη νόθευαν ή την κάλυπταν. Εν τω μεταξύ, οι απλοί πολίτες ρωτούσαν πού είναι η πνευματική μας ηγεσία.
Σήμερα, χάρη στους οργανωτές της ημερίδας, γίνεται αυτό το πρώτο βήμα από το αρχαιότερο πανεπιστήμιο της Ελλάδας, του οποίου η ιστορία είναι στενά δεμένη με την ιστορία της νεώτερης Ελλάδας και πλούσια σε αγώνες ιδεών του πνεύματος και της Δημοκρατίας.

Ο τίτλος της ημερίδας, «Η ελληνική κρίση», είναι εύγλωττος. Η θεματική της δεν απεικονίζει απλώς την περιγραφή κάποιων τομέων της ελληνικής ζωής που έπληξε η κρίση. Η περιγραφή του στόχου της ημερίδας στο δεύτερο μέρος του τίτλου, «Για μια νέα θεσμική μεταπολίτευση», δεν περιορίζεται μόνο σε κάποιες προτάσεις συνταγματικής αναθεώρησης και νομοθετικής μεταρρύθμισης. Οι επιστημονικοί προβληματισμοί του υπότιτλου της ημερίδας δεν αναφέρονται σε κοινά προβλήματα της καθημερινής διακυβέρνησης της χώρας. Η λέξη-κλειδί του τίτλου της ημερίδας, «μεταπολίτευση», εκφράζει και παραπέμπει σε μια πολύ βαθύτερη ανάγκη και σε έναν πολύ βαθύτερο στόχο της εποχής μας. Ο στόχος της ημερίδας μας, είτε αυτό το έχουν συνειδητοποιήσει οι οργανωτές της είτε όχι, είτε όλοι εδώ, εισηγητές και ακροατές, το θέλουμε είτε όχι, απεικονίζει και διαλαλεί την πραγματικότητα δύο επιπέδων: Του εθνικού μας επιπέδου, ότι η πολιτική ηγεσία και η πολιτική εκπροσώπηση του ελληνικού λαού ουσιαστικά και οριστικά έχουν σήμερα ξοφλήσει. Του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου επιπέδου, ότι η κρίση δεν είναι απλώς κρίση οικονομική: Είναι κρίση ολόκληρου του κοινωνικοπολιτικού συστήματος και των αξιών του πολιτισμού μας. Πρέπει, επίσης, να προσθέσω ότι η σημερινή ημερίδα δεν είναι απλώς επιστημονική. Είναι βαθύτατα πολιτική. Και επειδή ο σημερινός άνθρωπος, κάτω από τη βαθιά πολιτική κρίση που περνά η ανθρωπότητα, άρχισε να φοβάται, όταν ακούει τη λέξη πολιτική, διευκρινίζω ότι όλοι μας εδώ σήμερα ασκούμε πολιτική. Αλλά ασκούμε την πολιτική που δίδαξε ο Αριστοτέλης για το ευ ζην της δημοκρατίας και όχι για την πολιτική του ηγεμόνα, που δίδαξε ο Μακιαβέλι και που εφαρμόζεται σήμερα. Αυτά, κυρίες και κύριοι, εκφράζει ο όρος «μεταπολίτευση». Αν αυτός ο στόχος δεν συνειδητοποιηθεί και δεν διαμορφώσει και δεν εμπεδώσει στη συνείδησή μας αυτήν την κατεύθυνση και αυτό το πνεύμα προβληματισμού και αυτήν την αγωνιστική έννοια της πολιτικής, η σημερινή ημερίδα δεν θα έχει επιτύχει.

Το κύριο θέμα

1. Οι Συμβάσεις Δανεισμού

Δεν θα σας καταπονήσω με τις λεπτομέρειες των ατελεύτητων παραβιάσεων υπερκείμενων κανόνων δικαίου που ενέχουν οι Συμβάσεις Δανεισμού της χώρας μας. Θα θέλαμε, άλλωστε, μακράς διάρκειας σεμινάρια για να αναλυθούν όλοι οι αθέμιτοι όροι των πολυσέλιδων και ιδιόρρυθμης διατύπωσης κειμένων των εν λόγω Συμβάσεων. Θα αναφερθώ μόνο, με σύντομη περιγραφή, στις τρεις βασικές κατηγορίες των όρων που παραβιάζουν υπερκείμενο δίκαιο και, στη συνέχεια, θα σας απασχολήσω σε γενικές γραμμές με τη διαδικασία σύναψης και εφαρμογής αυτών των Συμβάσεων.

Όταν λέγω «Συμβάσεις Δανεισμού», εννοώ τις τρεις βασικές συμβάσεις, στην αγγλική και στην ελληνική, που περιλαμβάνονται σε ενιαίο πακέτο στο κατατεθειμένο στη Βουλή σχέδιο νόμου με ημερομηνία 3 Ιουνίου 2010 και με τίτλο «Κύρωση της από 8 Μαΐου 2010 Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης μεταξύ αφ’ ενός της Ελληνικής Δημοκρατίας ως δανειολήπτη (στο εξής: Δανειολήπτης) και αφ’ ετέρου των λοιπών δεκαέξι κρατών-μελών της Ευρωζώνης ως δανειστών (στο εξής: Δανειστές)», καθώς και του από 10 Μαΐου 2010 «Διακανονισμού χρηματοδότησης αμέσου ετοιμότητας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – Συμμετοχή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης». Συγκεκριμένα, είναι οι εξής Συμβάσεις: α) η «Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης» μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και των κρατών-μελών της Ευρωζώνης της 8.5.2010, 80.000.000.000 ευρώ (πρόκειται για το ποσόν που ανέλαβαν να καταβάλουν τα δεκαέξι κράτη μέλη της Ευρωζώνης, εκτός από τα 30.000.000 ευρώ του ΔΝΤ), με επτά Παραρτήματα· β) το «Μνημόνιο Συνεννόησης» μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ενεργεί για λογαριασμό των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, της 3.5.2010, το οποίο περιλαμβάνει: το Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής, το Μνημόνιο στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής και το Τεχνικό Μνημόνιο Συνεννόησης· 3) η Συμφωνία μεταξύ Ελληνικής Δημοκρατίας και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), με την οποία το ΔΝΤ εγκρίνει τους όρους των παραπάνω Συμβάσεων Δανεισμού και τον από 10 Μαΐου 2010 διακανονισμό χρηματοδότησης αμέσου ετοιμότητας και τη Συμμετοχή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης Έγκρισης. Στις τρεις αυτές Συμβάσεις περιλαμβάνεται, επίσης, για κύρωση (!) και η «Συμφωνία μεταξύ των πιστωτών» με πέντε Παραρτήματα, με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δεκαέξι δανειστών, την οποία Συμφωνία αποδέχεται η Ελλάδα με το άρθρο 4 παρ. 1 της βασικής Σύμβασης, χωρίς να συμμετέχει στη διαπραγμάτευση και να είναι υπογραφέας της.

2. Οι βασικές κατηγορίες των παραβιάσεων

Οι κατηγορίες των παραβιάσεων του υπερκείμενου δικαίου (όταν λέγω «υπερκείμενο δίκαιο» εννοώ: το Σύνταγμα, το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Διεθνές Δίκαιο, στο οποίο περιλαμβάνεται και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) είναι τρεις.

α. Αρχίζοντας από την πρώτη πρέπει να πω ότι αποτελεί την πιο σοβαρή και την πιο επονείδιστη κατηγορία των παραβιάσεων. Η «Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης», όπως κατ’ ευφημισμόν ονομάζεται η βασική Σύμβαση των Συμβάσεων Δανεισμού, από την ισχύ της οποίας εξαρτώνται όλες οι άλλες, περιλαμβάνει τον όρο με τον οποίο η Ελλάδα παραιτείται «αμετάκλητα και άνευ όρων» από όλες τις ενστάσεις εθνικής κυριαρχίας και από κάθε άλλη ένσταση ασυλίας απέναντι στους δανειστές της. Το κείμενο του άρθρου 14 παρ. 5 της Σύμβασης, που περιέχει αυτόν τον όρο, ορίζει, επί λέξει, τα εξής: «Με την παρούσα ο Δανειολήπτης αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτείται από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει, όσον αφορά τον ίδιο ή τα περιουσιακά του στοιχεία, από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς, της ασυλίας όσον αφορά την άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή, κατάσχεση, αναστολή εκτέλεσης δικαστικής απόφασης ή προσωρινή διαταγή, και όσον αφορά την εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του στο βαθμό που δεν το απαγορεύει αναγκαστικός νόμος».
Η διατύπωση του όρου «ο Δανειολήπτης αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτείται από κάθε ασυλία» καλύπτει, αναμφίβολα, όλες τις ασυλίες – και τις ασυλίες εθνικής κυριαρχίας, και κάθε άλλη ασυλία που έχει το κρατος, το ίδιο και η περιουσία του. Αυτός, άλλωστε, ο «δικολάβος» του Λονδίνου -στην ουσία, όπως θα δούμε, πρόκειται για δικηγορικό γραφείο με νοοτροπία δικολάβου άλλων εποχών- ο οποίος συνέταξε τη Σύμβαση, μη γνωρίζοντας, προφανώς, πολύ καλά το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, το επεξηγεί -για να το καταλάβουν όλοι- στο υπόδειγμα Νομικής Γνωμοδότησης που επισυνάπτεται στη Σύμβαση και υπογράφουν, όπως έχει, δύο νομικοί σύμβουλοι του κράτους.
Διευκρινίζομε δε ότι το κείμενο αυτό του υποδείγματος γνωμοδότησης αποτελεί αναπόσπαστο δεσμευτικό μέρος της Σύμβασης. Η εν λόγω επεξήγηση έχει ως εξής: «Ούτε ο Δανειολήπτης ούτε τα περιουσιακά του στοιχεία έχουν ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας ή διαφορετικά (στο αγγλικό κείμενο: «are immune on the grounds of sovereignty or otherwise»), λόγω δικαιοδοσίας, κατάσχεσης -συντηρητικής ή αναγκαστικής- ή αναγκαστικής εκτέλεσης σε σχέση με οποιαδήποτε ενέργεια ή διαδικασία σχετικά με τη Σύμβαση».
Όταν διάβαζα για πρώτη φορά το κείμενο του όρου, ανέπνευσα προ στιγμήν, όταν είδα το κείμενο να καταλήγει στη φράση «στον βαθμό που δεν το απαγορεύει αναγκαστικός νόμος» (στο αγγλικό κείμενο χρησιμοποιείται για τη φράση «αναγκαστικός νόμος»: «mandatory law»). Η στιγμιαία ανακούφισή μου ήταν πολύ σύντομη. Η φράση «αναγκαστικός νόμος», στην ελληνική της διατύπωση, δεν αποτελεί ισχύοντα νομικό όρο. Παλαιά, αναγκαστικός νόμος ήταν εκείνος που, αντισυνταγματικά, ετίθετο σε ισχύ από την εκτελεστική εξουσία. Στην αγγλική της διατύπωση, διαπίστωσα ότι η χρησιμοποιούμενη λέξη δεν αποτελεί όρο του Διεθνούς Δικαίου και της πρακτικής των διεθνών συμβάσεων.
Για τη γνωστή έννοια του jus cogens, η παραβίαση κανόνων του οποίου καθιστά άκυρες τις διεθνείς συμβάσεις, χρησιμοποιείται στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, όπως μας πληροφορεί ο Χρήστος Ροζάκης, ο αγγλικός όρος «peremptory» και ο γαλλικός «imperatif». Βεβαίως, αν είχε την έννοια του jus cogens, θα εκμηδενιζόταν ολόκληρος ο όρος, ο οποίος, ούτως ή άλλως, ως αντίθετος στο jus cogens, είναι άκυρος. Πρέπει επίσης να σημειώσω ότι στο ερώτημα που έθεσα προς την κυβέρνηση και την επιστημονική κοινότητα, με τη μελέτη μου που δημοσίευσε και κυκλοφόρησε δωρεάν ο ΔΣΑ, για μια ερμηνεία που θα μπορούσε να βοηθήσει στον μετριασμό του πρωτοφανούς αυτού όρου, δεν έχω δει μέχρι στιγμής απάντηση.
Απλούστατα, γιατί δεν υπάρχει απάντηση. Ο σκοπός του όρου είναι η καθολική και ολοκληρωτική παραίτηση απέναντι στους δανειστές από τα δικαίωματα κυριαρχίας. Άλλωστε, από τους δύο νομικούς συμβούλους του κράτους βεβαιώνεται, με βάση το δεσμευτικό υπόδειγμα, ότι η παραίτηση είναι «έγκυρη, δεσμευτική και εκτελεστή». Από τη θέση αυτή αισθάνομαι υποχρεωμένος να εκφράσω τη βαθιά μου λύπη ότι βρέθηκαν έλληνες επιστήμονες και δημόσιοι λειτουργοί που βεβαίωσαν με την υπογραφή τους ότι οι Συμβάσεις αυτές -και ιδίως ο όρος παραίτησης από της ασυλίες της εθνικής κυριαρχίας- είναι «έγκυρες, δεσμευτικές και εκτελεστές».
Ο όρος γενικής παραίτησης απέναντι στους δανειστές από τα δικαιώματα της εθνικής κυριαρχίας -και μάλιστα «αμετάκλητα και άνευ όρων»- είναι πρωτοφανής, όσο, τουλάχιστον, μπορώ να γνωρίζω, στην πρακτική των διεθνών συμβάσεων δανεισμού από τότε που έχει η ανθρωπότητα συγκροτημένο Διεθνές Δίκαιο και ισχύει η αρχή σεβασμού της κυριαρχίας των κρατών.

β. Ερχόμαστε στη δεύτερη κατηγορία αθέμιτων και επαχθών όρων των Συμβάσεων Δανεισμού. Πρόκειται για το άρθρο 4 της «Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης» – ακούστε τη διευκόλυνση που μας κάνουν οι εταίροι μας της ΕΕ, δείχνοντας τον σεβασμό τους προς τη θεμελιώδη αρχή της αλληλεγγύης, που διέπει την Ένωση. Το εν λόγω άρθρο, με ένα πολύπλοκο, γνήσια δικολαβικό κείμενο, είναι τόσο εκτεταμένο και πολύπλοκο, ώστε δεν μπορεί, όχι να αναλυθεί, αλλά ούτε να αναγνωσθεί σε μια διάλεξη. Γι’ αυτό επιτρέψτε μου να αναλάβω την ευθύνη να σας μεταφέρω το συνολικό του νόημα με μία και μόνο φράση: Ορίζει, υπέρ των Δανειστών, την πλήρη δέσμευση ολόκληρης της περιουσίας του ελληνικού Δημοσίου είτε αυτή είναι ακίνητη, κινητή, σε χρήμα και κάθε είδους αξιόγραφα και δικαιώματα, ή πήγες του -επίγειου, υπόγειου, θαλάσσιου και υποθαλάσσιου- εθνικού πλούτου, αφού απαγορεύει τη χορήγηση κάθε μορφής προτεραιότητας «σε οποιονδήποτε άλλο πιστωτή ή κάτοχο δημόσιου χρέους». Ακόμη και οι απαιτήσεις των εργαζομένων, των ασφαλισμένων και των εχόντων ομόλογα του Δημοσίου, έρχονται δεύτεροι, σύμφωνα με τον δικολαβικό όρο.

γ. Η τρίτη κατηγορία παραβιάσεων είναι εκείνη που περιλαμβάνει τις παραβιάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου και άλλων θεμελιωδών δικαιωμάτων κι αρχών που εγγυώνται στους έλληνες πολίτες το Σύνταγμα, το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο.
Οι παραβιάσεις αυτές περιέχονται στο Μνημόνιο Συνεννόησης με τα Παραρτήματά του και στα «επικαιροποιημένα» Μνημόνια. Εδώ είναι οι περικοπές ήδη νομοθετικά προσδιορισμένων μισθών και συντάξεων, η επιβολή οικονομικών βαρών όλων των κατηγοριών, οι περικοπές δαπανών και οι κάθε είδους επεμβάσεις στον κρατικό μηχανισμό και, βεβαίως, και ο έλεγχος της εκτελεστικής εξουσίας από την «τρόικα».

Αυτές όλες οι παραβιάσεις είναι διάσπαρτες στο Μνημόνιο Συνεννόησης και στα Παραρτήματά του, καθώς και στα λεγόμενα «επικαιροποιημένα» Μνημόνια (τέσσερα μέχρι σήμερα), τα οποία, σύμφωνα με το προοίμιο του Μνημονίου Συνεννόησης, αποτελούν επίσης διεθνείς συμβάσεις και δεσμεύουν την Ελλάδα. Σημειώνεται ότι σ’ αυτήν την κατηγορία ανήκουν οι περικοπές των μισθών και των συντάξεων του Δημοσίου, τις οποίες επέβαλε ο ν. 3548/2010 και για την προσβολή των οποίων αναμένεται η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Σχετικά με την υπόθεση αυτή, ειδικότερα, που εκκρεμεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας, απευθυνόμενος στην κοινότητα των συναδέλφων νομικών, επισημαίνω τα ακόλουθα:

αα. Σύμφωνα με τη σαφή διατύπωση του άρθρου 17 §1 και 2, του άρθρου 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ, του άρθρου 17 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της επίσημης «Επεξήγησής» του όσον αφορά στο άρθρο 17 του ΧΘΔ της ΕΕ, καθώς και σύμφωνα με την πάγια νομολογία του ΕΔΔΑ και με την απόφ. 40/1998 της Ολομ. του Αρείου Πάγου, οι περικοπές νομοθετημένων αποδοχών και παροχών είναι άκυρες γιατί αποτελούν προσβολή του δικαιώματος της περιουσίας και όχι νόμιμο περιορισμό του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, που θα μπορούσε να είναι συμβατός κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.

ββ. Οι περικοπές παραβιάζουν και άλλες εγγυήσεις, όπως τις εγγυήσεις των αντίστοιχων κοινωνικών δικαιωμάτων και της αρχής της αναλογικότητας των βαρών, είναι δε και ανυπόστατες λόγω του ανυπόστατου του ν. 3845/2010.

γγ. Τα συνταγματικά δικαστήρια της Λετονίας και της Ρουμανίας έκριναν ως αντισυνταγματικές τις αντίστοιχες περικοπές συντάξεων στη χώρα τους, με βάση αντίστοιχο όρο δανειοδότησης από το ΔΝΤ, το οποίο και αποδέχτηκε τη δικαστική απόφαση.
Οι δικαστικές αυτές αποφάσεις μας δείχνουν ότι υπάρχουν δικαστές στην Ευρώπη, και μάλιστα σε χώρες που εντάχθηκαν μόλις χθες στη μεταπολεμική νομιμότητα της δυτικής Ευρώπης.

δδ. Όσον αφορά τη σχετική υπόθεση των περικοπών που εκκρεμεί στο ΣΤΕ, έχω να πω τα έξης: Ολόκληρος ο ελληνικός λαός, και όχι μόνο οι δημόσιοι λειτουργοί και συνταξιούχοι που προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη, αναμένει με αγωνία την κρίση του Ανώτατου Δικαστηρίου. Η αγωνία είναι και δική μου. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος του Δικαίου αισθάνομαι την υποχρέωση να εκφράσω την απογοήτευσή μου για την εισηγητική έκθεση που αναγνώσθηκε κατά τη δημόσια συνεδρία του Δικαστηρίου. Ουδέποτε, κατά την πολυετή σταδιοδρομία μου, άκουσα δικαστική εισήγηση, που αποτελεί στοιχείο της δικαστικής διαδικασίας, να έχει περιεχόμενο πολιτικό, να στηρίζεται, δηλαδή, σε έγγραφα της επίσημης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της κυβέρνησης, χωρίς νομικούς χαρακτηρισμούς των κρίσιμων πράξεων και χωρίς νομικά επιχειρήματα. Ελπίζω ότι το Δικαστήριο, όχι μόνο δεν θα λάβει υπ’ όψιν του, αλλά θα απαλείψει από το σκεπτικό της απόφασής του το αθέμιτο αυτό στοιχείο, που το προσβάλλει.

Αν κανείς αναγνώσει τη «Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης» -φοβούμαι ότι πολύ λίγοι από την επιστημονική κοινότητα και από την κοινότητα των πολιτικών είχαν μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον να τη βρουν και να την αναγνώσουν- θα διαπιστώσει πλήθος λεόντειων όρων και διατάξεων, που πράγματι παραπέμπουν στη νοοτροπία δικολάβων άλλων εποχών.
Οι διατάξεις αυτές, πέραν του ότι είναι αθέμιτες, τέθηκαν μόνο υπέρ των δανειστών και καμία φορά υπέρ του οφειλέτη. Πρόκειται, δηλαδή, για γνήσιες λεόντειες συμφωνίες και για κατάφωρη παραβίαση της αρχής της συμβατικής ισότητας. Τις αθέμιτες αυτές διατάξεις, λόγω χρόνου, είμαι αναγκασμένος να τις αντιπαρέλθω.

3. Η παραίτηση από όλες τις ασυλίες και η δέσμευση της δημόσιας περιουσίας

Επανέρχομαι στις δύο πρώτες κατηγορίες των αθέμιτων όρων:
Θα ήθελα, κατ’ αρχάς, να διατυπώσω κάποιες σύντομες, συνθηματικές δυστυχώς, παρατηρήσεις για τις δύο βασικές κατηγορίες των επονείδιστων όρων.

α. Η παραίτηση από τις ενστάσεις εθνικής κυριαρχίας και από κάθε άλλη ένσταση για την ολοκληρωτική δέσμευση της δημόσιας περιουσίας θα πρέπει να τεθεί και κάτω από το πρίσμα ενός τρίτου όρου. Του όρου εκείνου που ορίζει ότι οι δανειστές μπορούν να συμφωνήσουν να μεταβιβάσουν τα δικαιώματά τους σε τρίτο (οργανισμό ή τρίτη χώρα). Αυτό το δικαίωμα, που δεν το έχει, βεβαίως, στο αντίστοιχο περιεχόμενό του η Ελλάδα, φωτίζει καλύτερα τον στόχο καθολικής πολιτικής υποδούλωσης της χώρας μας.

β. Κάτω από το πρίσμα αυτό, με τις δύο παραπάνω κατηγορίες όρων:
αα. Η Ελλάδα εντάσσεται σε ορισμένο μπλοκ κρατών και συμφερόντων – κάτι που επιδιώκουν ιδιαίτερα οι δυνάμεις που εκπροσωπούνται από το ΔΝΤ και την Ευρώπη της Γερμανίας, σήμερα, μετά την κατάρρευση του μπλοκ της Σοβιετικής Ένωσης και την εμφάνιση στον ορίζοντα νέων υπερδυνάμεων.
ββ. Η Ελλάδα χάνει κάθε ελευθερία εξωτερικής πολιτικής, αφού, κάτω από την απειλή της ολοκληρωτικής δέσμευσης της εθνικής κυριαρχίας και της δημόσιας περιουσίας, δεν μπορεί να διαπραγματευθεί με κανένα τρίτο κράτος, χωρίς την έγκριση των δανειστών της. Η απειλή αυτή στερεί την ελευθερία κινήσεων για την επίλυση των εθνικών μας θεμάτων, δημιουργεί άλλοθι σε κάθε κυβέρνηση που θα είναι πρόθυμη να ικανοποιήσει τα συμφέροντα των αντιπάλων μας, και ανοίγει εύκολο πολιτικό δρόμο για την αμφισβήτηση από τρίτες χώρες των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.
γγ. Δεσμεύονται όλες οι περιοχές της ελληνικής επικράτειας που χρησιμεύουν για την άμυνα της χώρας και για την αντιμετώπιση παραβίασης κυριαρχικών δικαιωμάτων και ιδίως της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας (παραμεθόριες περιοχές και παραμεθόρια νησιά και θαλάσσιες ζώνες).
δδ. Δεσμεύονται όλες οι πήγες πλούτου για αξιοποίηση υπέρ των δανειστών, που προστατεύονται ως αγαθά του φυσικού και του ιστορικού μας περιβάλλοντος (όπως εθνικοί δρυμοί, αρχαιολογικοί χώροι με πλούσια πολιτισμική κληρονομιά των Ελλήνων, όπως η Ακρόπολη, η Ολυμπία, οι Δελφοί, η Βεργίνα, η Κνωσός και τόσοι άλλοι).
εε. Δεσμεύονται υπέρ των δανειστών ο ορυκτός και ο υποθαλάσσιος πλούτος, που τόσο εποφθαλμιά το αδηφάγο υπερεθνικό κεφάλαιο.
στστ. Όλοι γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα-θύμα της χιτλερικής θηριωδίας που δεν έλαβε από τη Γερμανία αποζημίωση για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που υπέστη ο λαός της, ούτε της επεστράφη το αναγκαστικό δάνειο που άρπαξε με τη βία στην Κατοχή η χώρα αυτή από την καθημαγμένη και λιμοκτονούσα πατρίδα μας. Με τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης υπεγράφη όρος σύμφωνα με τον οποίο δεν μπορεί η Ελλάδα να συμψηφίσει τις απαιτήσεις προς αντίστοιχο ποσό των υποχρεώσεών της από το δάνειο. Με τον όρο αυτό απεμπόλησε η Ελλάδα το δικαίωμα συμψηφισμού ακόμη και αυτής της αξίωσης – η οποία άλλωστε είναι και η μόνη σημαντική που έχουμε, ασφαλώς, από τρίτη χώρα.

4. Η μεθόδευση της επιβολής των Συμβάσεων και η παράκαμψη της Εθνικής Αντιπροσωπείας

Δύο μέρες πριν από την υπογραφή της βασικής Δανειακής Σύμβασης, στις 6 Μαΐου 2010, δημοσιεύθηκε ο ν. 3548, που προέβη στις πρώτες περικοπές που είδαμε. Ο νόμος αυτός έχει τον παραπλανητικό τίτλο: «Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη-μέλη της Ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο». Τα επτά άρθρα του αριθμούνται ολογράφως, όπως τα άρθρα των κυρωτικών νόμων. Ο νόμος έχει, επίσης, επισυνημμένα διεθνή κείμενα μη νομικά, μεταξύ των οποίων και μέρος των διατάξεων του Μνημονίου, πριν από τη θέση του σε ισχύ με την υπογραφή της βασικής Σύμβασης. Παρά ταύτα, είναι σαφές ότι ο νόμος δεν είναι εκτελεστικός ή κυρωτικός των διεθνών συμβάσεων, αφού αυτές υπογράφηκαν μετά. Με αυτόν τον νόμο εξαπατήθηκε ο ελληνικός λαός, που πίστεψε ότι συζητήθηκε στη Βουλή κυρωτικός νόμος. Όχι μόνον η κυβέρνηση, αλλά και τα μέλη της Βουλής έχουν τεράστια ευθύνη γι’ αυτήν την εξαπάτηση, που αποτελεί μέρος της αντισυνταγματικής παράκαμψης της λαϊκής αντιπροσωπείας.

Στις 8 Μαΐου 2010 υπεγράφη η Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης, η οποία όριζε ότι θα ετίθετο σε ισχύ μετά την υπογραφή της και με τη λήψη της Νομικής Γνωμοδότησης και τη δέσμευση ικανού αριθμού των δανειστών. Πέντε ημέρες μετά τη δημοσίευση του ν. 3845 και τρεις μέρες μετά την υπογραφή της βασικής Σύμβασης, δημοσιεύθηκε ο ν. 3847 της 11ης Μαΐου 2010, ο οποίος στο άρθρο Μόνο παρ. 9 ορίζει τα εξής: «Τα μνημόνια, οι συμφωνίες και οι συμβάσεις του προηγουμένου εδαφίου (δηλαδή: οι Συμβάσεις Δανεισμού) εισάγονται στη Βουλή για συζήτηση και ενημέρωση. Ισχύουν και εκτελούνται από της υπογραφής των».

Όπως βλέπει κάνεις, απλός νόμος κατάργησε το Σύνταγμα! Κατάργησε, δηλαδή, τις συνταγματικές διαδικασίες επικύρωσης και κύρωσης συνθηκών με τα τρία πέμπτα των μελών της Βουλής, που ορίζουν τα άρθρα 36 § 2 και 28 § 2 του Συντάγματος. Την κατάφωρη και σοβαρότατη αυτή παραβίαση του Συντάγματος κανένας παράγοντας της νομοθετικής λειτουργίας και κανένα όργανο του κράτους δεν την έχουν επισημάνει.
Παρά ταύτα, οι Συμβάσεις Δανεισμού κατατέθηκαν στη Βουλή για κύρωση στις 3 Ιουνίου 2010. Οι Συμβάσεις αυτές ούτε επικυρώθηκαν με βάση το άρθρο 36 § 2 (και το Διεθνές Δίκαιο), για να έχουν ισχύ ως διεθνείς συμβάσεις, ούτε κυρώθηκαν με βάση το άρθρο 28 § 2 με τα τρία πέμπτα των μελών της Βουλής, για να ισχύουν ως εσωτερικό δίκαιο. Αλλά ούτε καν μοιράστηκαν στους βουλευτές, ούτε παρουσιάστηκαν για συζήτηση, όπως προανήγγελλε ο ν. 3847. Όσο γνωρίζω, κανένα κόμμα της Βουλής και κανείς βουλευτής δεν ζήτησε την τήρηση των συνταγματικών διαδικασιών επικύρωσης και κύρωσης των Συμβάσεων Δανεισμού, ούτε καν τη διανομή των κειμένων τους και τη σχετική συζήτηση. Όλα, συνεπώς, τα κόμματα και οι 300 βουλευτές ευθύνονται για τη σοβαρότατη παραβίαση του Συντάγματος και του δημοκρατικού πολιτεύματος και για την απόκρυψή τους από τα όργανα του πολιτεύματος και από τον λαό. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι πολλοί βουλευτές μπερδεύουν τα κείμενα που είχαν συζητήσει με την ψήφιση του ν. 3845, με την ψήφιση του «Μνημονίου», όπως λένε. Ψήφιση, όμως, του πραγματικού «Μνημονίου» δεν έγινε ποτέ. Αυτήν την τραγική αδιαφορία και αβελτηρία ή και υστεροβουλία των πολιτικών εκμεταλλεύτηκε η κυβέρνηση και οι δανειστές μας και έπλεξαν την όλη άνομη μεθόδευση υπογραφής και θέσης σε ισχύ των Συμβάσεων Δανεισμού. Η τεχνική των κειμένων των Συμβάσεων μου ήταν από την αρχή ύποπτη, γιατί μου θύμιζε την τεχνική και τη σωρευτική παραβίαση όλων των αρχών του Σχεδίου Ανάν. Αποκαλύφθηκε σήμερα ότι το ίδιο γραφείο του Λονδίνου που συνέταξε το μοναδικό έκτρωμα εγγράφου Διεθνούς Δικαίου συνέταξε και τα κείμενα των Συμβάσεων Δανεισμού της Ελλάδας. Από τη θέση αυτή θέλω να ρωτήσω, ως έλληνας πολίτης, δύο ερωτήματα:

Πρώτον, οι δεκαέξι χώρες της Ευρωζώνης, η Ελλάδα και το ΔΝΤ δεν είχαν νομικές υπηρεσίες των υπουργείων Εξωτερικών με ειδικούς διεθνολόγους, για να συντάξουν, όπως γινόταν ανέκαθεν, τις Συμβάσεις Δανεισμού, αντί να τις αναθέσουν στο μη ειδικευμένο, όπως φαίνεται από τα κείμενα, δικηγορικό γραφείο του Λονδίνου και να επιβαρύνουν με την τεράστια αμοιβή την Ελλάδα, που… έσπευσαν να βοηθήσουν;

Δεύτερον, πόσα εκατομμύρια πλήρωσε η ήδη πτωχευμένη Ελλάδα στον επαγγελματία κατασκευαστή του Λονδίνου για την κατασκευή της αγχόνης της;

5. Η εξουσία που ασκείται στην Ελλάδα με βάση τις Συμβάσεις Δανεισμού

Η παράκαμψη της Λαϊκής Αντιπροσωπείας και του Προέδρου της Δημοκρατίας για τις πιο σοβαρές διεθνείς συμβάσεις και με τους πιο επονείδιστους όρους της ιστορίας του ελληνικού κράτους αποτελεί σοβαρή παραβίαση του πολιτεύματος.
Ο όρος της Σύμβασης Δανεισμού με τον οποίο παραιτείται η Ελλάδα απέναντι στους δανειστές της από όλες τις ενστάσεις εθνικής κυριαρχίας και από κάθε άλλη ασυλία αποτελεί επονείδιστο και πρωτοφανή στις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις όρο υποτέλειας.
Η ολοκληρωτική δέσμευση της δημόσιας περιουσίας, ο εξευτελισμός του κράτους με λεόντειους όρους και με παραβιάσεις πολλών θεμελιωδών αρχών του υπερκείμενου δικαίου, καθώς και η παραβίαση συνταγματικών δικαιωμάτων και δικαιωμάτων του ανθρώπου αποτελούν πρωτοφανούς σκληρότητας επονείδιστους όρους.
Από όλες αυτές τις παραβιάσεις θεμελιωδών άρχων της Δημοκρατίας προκύπτουν τα έξης:
(α) Οι Συμβάσεις Δανεισμού είναι εκτός του Συντάγματος, εκτός της ευρωπαϊκής νομιμότητας και εκτός της διεθνούς νομιμότητας. Είναι, συνεπώς, ανυπόστατες, τόσο λόγω της παράκαμψης της Βουλής στην επικύρωση και στην κύρωσή τους με τα τρία πέμπτα των μελών της, όσο και λόγω παραβίασης θεμελιωδών αρχών όλων των βαθμίδων του υπερκείμενου δικαίου από βασικούς και ουσιώδεις όρους τους.
(β) Ειδικότερα: Ο ειδεχθέστερος από όλους τους όρους της παραίτησης από τα δικαιώματα κυριαρχίας δεν μπορούσε να επικυρωθεί ούτε με ομόφωνη απόφαση των 300 μελών της Εθνικής Αντιπροσωπείας. Αλλά ούτε με δημοψήφισμα μπορούσε να αποφασιστεί ή να επικυρωθεί, γιατί το εκλογικό σώμα δεν μπορεί να αλλοτριώσει ούτε την κυριαρχία της Ελλάδας, ούτε τη Δημοκρατία, δεσμεύοντας το σύνολο των πολιτών και τις επερχόμενες γενιές των Ελλήνων.
(γ) Η εξουσία που ασκείται με βάση τις Συμβάσεις Δανεισμού είναι έκτος του Συντάγματος, εκτός της Ευρωπαϊκής Νομιμότητας και εκτός της διεθνούς νομιμότητας. Αποτελεί de facto εξουσία. Η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση κατοχής. Είναι χειρότερη η θέση της από τη θέση προτεκτοράτου, του οποίου την ασφάλεια και τα σύνορα εγγυάται η προστάτιδα δύναμη. Οι Συμβάσεις Δανεισμού αλλοτρίωσαν την εθνική κυριαρχία και την εθνική περιουσία και επικράτεια στους δανειστές της Ελλάδας, χωρίς αυτοί να της εγγυώνται και να της διασφαλίζουν την ασφάλειά της και τα σύνορά της. Διασφαλίζουν μόνο την ασφάλεια των συμφερόντων τους. Η θεμελιώδης αρχή της Αλληλεγγύης, που, υποτίθεται, διέπει την ΕΕ, ποδοπατήθηκε με τις Συμβάσεις Δανεισμού κατά το χειρότερο και με πρωτοφανή στη νεώτερη Ιστορία τρόπο.
(δ) Οι Συμβάσεις Δανεισμού, όχι μόνο την αρχή της αλληλεγγύης ποδοπατούν, αλλά με τους όρους τους παραβιάζουν τη θεμελιώδη διάταξη της Σύμβασης της Βιέννης του 1969, που απαγορεύει την πολιτική και την οικονομική βία.
(ε) Η κυβέρνηση μπορεί να θέσει το τεράστιο για την Ευρώπη ζήτημα της νομιμότητας των Συμβάσεων. Προβλέπονται τρόποι και από τις ίδιες τις Συμβάσεις.
Ό,τι δεν έπραξε κατά τη σύναψη των Συμφωνιών, μπορεί να το κάμει τώρα. Θα προσθέσω, όμως, και τούτο: Όσον αφορά την παραίτηση από τα δικαιώματα εθνικής κυριαρχίας, δεν θέλω να ακούσω την ερώτηση που μας έχουν υποβάλει, αν μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς. Παραίτηση από την εθνική κυριαρχία δεν γίνεται ούτε με το περίστροφο στον κρόταφο. Διαφορετικά, θα ακυρώναμε όλες τις ηρωικές αντιστάσεις και όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες της Ιστορίας των λαών.

6. Επίλογος

Λυπάμαι αν μίλησα με πάθος, υπερβαίνοντας τα όρια της επιστημονικής νηφαλιότητας. Πιστεύω, όμως, ακράδαντα ότι ο επιστήμονας και ιδιαίτερα ο πανεπιστημιακός δάσκαλος έχει υποχρέωση όχι μόνο να θέτει τις γνώσεις του στην υπηρεσία του λαού στον οποίο ανήκει, αλλά και να αγωνίζεται με αυτές και να τις χρησιμοποιεί στον άγωνα για το καλό όλων των ανθρώπων, για το δίκαιο και για τον πολιτισμό, όταν ποδοπατούνται όπως ποδοπατούνται σήμερα. Πιστεύω ακράδαντα ότι ο πανεπιστημιακός δάσκαλος θα πρέπει να διδάσκει πάντοτε, όχι μόνο από το εύκολο βήμα της διδασκαλίας του, αλλά κυρίως με το παράδειγμά του, το «τόλμα φρονείν» του Αισχύλου και το αντίστοιχο του Ορατίου «sapereaude», που ο Καντ το ανέδειξε ως το σύνθημα του Διαφωτισμού. Στις περιπτώσεις, μάλιστα, όπως η σημερινή, τολμώ να πω ότι είναι, ίσως, χρησιμότερο το «αγανάκτησε» του μεγάλου αντιστασιακού κατά του χιτλερισμού και υποστηρικτή των δικαιωμάτων του ανθρώπου Stefane Hessel. Ανησυχώ βαθύτατα για το μέγεθος της ανομίας του Σχεδίου Ανάν που ήλθε από τον κορυφαίο φρουρό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της παγκόσμιας δημοκρατικής νομιμότητας, τον Γ.Γ. του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, και από το μέγεθος της ανομίας των Συμβάσεων Δανεισμού που ήλθαν από την καρδιά της Ευρώπης. Και άλλη φορά η ήπειρος, που υπερηφανεύεται ότι είναι η κοιτίδα του παγκόσμιου πολιτισμού, γέννησε την καταστροφή και τα ειδεχθέστερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Γι’ αυτό καταλήγω με μια έκκληση: Να φροντίσει η κυβέρνηση να απαλλαγούν οι Συμβάσεις Δανεισμού από τους επονείδιστους και άνομους όρους που αποτελούν ντροπή για την Ελλάδα και για την Ευρώπη και στη συνέχεια να αποκαταστήσει το δημοκρατικό πολίτευμα που τραυματίστηκε βάναυσα, υποβάλλοντάς τες να κυρωθούν από την Εθνική Αντιπροσωπεία και θέτοντας τέλος στον σφετερισμό της λαϊκής κυριαρχίας.

Αν δεν γίνουν αυτά, η Ελλάδα οδηγείται, με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας, σε αγώνα των πολιτών της, σύμφωνα με το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος.