Θαλάσσια καταφύγια στον Κορινθιακό Κόλπο
Ήταν μια φορά κι έναν καιρό ένας πανέμορφος κόλπος γεμάτος ζωή, ιστορία, πολιτισμό. Πανάρχαιες και πασίγνωστες πόλεις γεννήθηκαν, άνθισαν και χάθηκαν στα παράλιά του, ο ομφαλός της γης, οι Δελφοί, τον γειτονεύουν.
Για χιλιάδες χρόνια πηγή ζωής και πλούτου, εύκολο θαλάσσιο πέρασμα και αποθήκη ζωϊκών πρωτεϊνών της καλύτερης ποιότητας. Όσο οι άνθρωποι τον σέβονταν όσο έξυπνα συζούσαν μαζί του, αυτός τους αντάμειβε κατά πως έπρεπε. Πλουσιοπάροχα..
Ήρθαν όμως χρόνια δύσκολα, η ντροπή και η φρόνηση έκρυψαν τα μάτια τους κι έφυγαν απόμεινε η ύβρις και η «ανάπτυξις» ο άλλοτε πάμπλουτος Κορινθιακός Κόλπος κατάντησε φτωχός, με φθίνουσα βιοποικιλότητα και ζωικά αποθέματα, με βάναυσα πληγωμένες τις ακτές του, μολυσμένος και βαριά άρρωστος από άφθονες ανθρώπινες δραστηριότητες.
Τα προβλήματά του πολλά και οι «ανθρωποκεντρικαί» λύσεις που θα μπορούσαμε να καταρτίσουμε, πρωτεύουσα κατά την γνώμη μας θέση κατέχει το πρόβλημα της υπεραλίευσης του Κόλπου και η συνεπακόλουθη βάναυση καταστροφή της βιοποικιλότητος που τον διακρίνει, (τον διέκρινε;). Και σ’ αυτό ειδικά το πρόβλημα, η μοναδική απάντηση, μετά από πολύ σκέψη και μελέτη, που μπορούσαμε να δώσουμε ήταν η δημιουργία Θαλασσίων Καταφυγίων.
Απαραίτητο για την κατανόηση αυτής της αδήρητης ανάγκης είναι η ανάλυση, σαν εισαγωγή, δύο συναφών ερωτήσεων: 1. Πώς παρουσιάζεται σήμερα η επαγγελματική αλιεία στην Ελλάδα, πώς και από ποιους εξασκείται.
2. Τι είναι υπεραλίευση, πώς εφαρμόζεται πρακτικά, τι προβλέπει ο κανονισμός 1967/2000 ΕΕ και εθνικό δίκαιο.
Η Επαγγελματική αλιεία στην χώρα μας.
Α) Συμμετέχει με ποσοστό περίπου 0,8% στο Α.Ε.Π. με παραγωγή το 1994 119.000 τόνους.
Β) Συμμετέχει με ποσοστό 1,2% στην εθνική απασχόληση.
Γ) Περίπου 31.000 άτομα (περίπου 1% πληθυσμού) ασχολούνται επαγγελματικά.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου:
Α) Οι μηχανότρατες απασχολούν 6 άτομα, κυρίως Αιγύπτιους ολιγόμηνων συμβάσεων.
Β) Τα γρι-γρι απασχολούν 9 άτομα
Γ) Οι παράκτιοι 1-2 άτομα
Δ) Οι πεζότρατες 3 άτομα
Αλιευτικά Σκάφη, σύμφωνα με την απογραφή του 1995 μ.Χ. υπάρχουν 18.583 στην Ελλάδα. Από αυτά:
Α) 92% είναι παράκτιος αλιεία και μικρότερα των 12 μ.
Β) 2,3 είναι με δίκτυα – παραγάδια και μεγαλύτερα των 12 μ.
Γ) 1,6 είναι γρι – γρι.
Δ) 1,7% είναι μηχανότρατες
Ε) 0,2% υπερπάντιας αλιείας.
Στ΄) ο αλιευτικός μας στόλος είναι ο μεγαλύτερος αριθμητικά στην Ευρώπη.
Ζ) είναι ο 10ος σε χωρητικότητα
Η) είναι, όμως ο γηραιότερος.
Τι εννοούμε όμως λέγοντας ΥΠΕΡΑΛΙΕΥΣΗ;
Μιλάμε για υπερ αλίευση για τα αποθέματα που αλιεύονται πέρα από το όριο βιοσιμότητος ή για αποθέματαπου έχουν ήδη εξαντληθεί. Ας σκεφτούμε την παγκόσμια αλιευτική βιομηχανία και τους προτοφανείς ρυθμούς με τους οποίους αποδεκατίζει τους πληθυσμούς των ψαριών. Έχει όμως αποκαλυφθεί και η τεράστια φονική δύναμη της σύγχρονης αλιευτικής τεχνολογίας. Το σκοτεινό «δίχτυ» των διεθνών εταιρειών που αποκομίζουν τεράστια κέρδη από το εμπόριο, την κακή και αποτελεσματική διαχείριση των αλιευτικών πεδίων και ΕΠΙΣΗΣ την αδιαφορία των καταναλωτών για ψάρια που επιλέγουν να αγοράσουν. Πρέπει να εξετάσουμε τις πραγματικές απώλειες, σε σύγκριση με τα πενιχρά κέρδη… Διότι: Στην Ελλάδα, για 200 π.χ. τόνους ψάρια ετήσια παραγωγή α) Μια μηχανότρατα (απασχολώντας 6 άτομα) έχει απορριπτόμενα αλιεύματα 40%-70% .
Για τους ίδιους τόνους χρειάζονται 40 παράκτια αλιευτικά με 80-12- απασχολούμενα άτομα, έχοντας απορριπτώμενα αλιεύματα 5% -10%.
Μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι το επάγγελμα του ψαρά μηχανότρατας έχει καταντήσει «βάναυσο». Πώς αλλιώς να χαρακτηρίσεις την πάγια τακτική και θεωρούνται ανυπολόγιστοι αριθμοί ψαριών και άλλων θαλασσίων πλασμάτων «Παρεπίπτοντα Αλιεύματα» και να πετιούνται πίσω στη θάλασσα ως «Απορριπτόμενα» αφού έχουν βρει φριχτό θάνατο από ασφυξία στα δίχτυα.
Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι:
1) Η απόρριψη μη στοχοθετημένων αλιευμάτων αποτελεί την απόδειξη της σπατάλης και των ζημιών που προκαλεί η υπεραλίευση.
2) Η υπερβολική αλιευτική προσπάθεια καταλήγει σε υψηλά επίπεδα «παρεπιπτόντων» αλιευμάτων.
3) Το υψηλό επίπεδο απόρριψης οφείλεται στην ΑΠΙΣΧΝΑΣΗ των αποθεμάτων και στην παρουσία σε μεγαλύτερη αναλογία, ΙΧΘΥΔΙΩΝ παρά ενηλίκων ατόμων.
4) Η απόρριψη μειώνει την αποτελεσματικότητα των μέτρων διατήρησης των πόρων που λαμβάνονται από την Κοινή αλιευτική πολιτική.
Και 5) επειδή οι απορρίψεις δεν καταγράφονται ούτε μετρώνται, δεν ξέρουμε το πραγματικό αντίκτυπο της αλιείας στα συγκεκριμένα είδη.
Εάν προσθέσουμε σε αυτό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του 2002 α) το 65% -70% των εμπορικών ψαριών στην χώρα μας υπεραλιεύεται και β) έχουμε ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΠΑΡΚΩΝ στοιχείων για το 65% -83% των ψαριών στην Μεσόγειο γενικά και στην Ελλάδα ειδικότερα.
Τότε πρέπει να αρχίσουμε να ανησυχούμε σοβαρά και ίσως να πάρουμε ορισμένα ΑΜΕΣΑ, ΔΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ.
Με την χρήση καταστροφικών αλιευτικών εργαλείων και μεθόδων (μηχανότρατες, βιτζότρατες, γρι-γρι ημέρας, μεγάλης έκτασης ερσιτεχνική αλιεία, ανυπαρξία ελέγχων) οδηγούνται στην καταστροφή. Ο βυθός, ο γόνος, τα κοφάλια η Ποσειδωνία και γεικά η βιοποικιλιότητα. Η χρήση καταστροφικών μεθόδων εκμετάλλευσης δεν έχει θέση σε μια βιώσιμη προοπτική (σκέφτομαι τα συρόμενα εργαλεία). Ιδίως που αυτή την στιγμή εξακολουθούν να έχουν το δικαίωμα (με παράνομο νόμο του κράτους μας) να πλησιάζουν τις ακτές στο ένα μίλι.
Εάν βιωσιμότητα είναι να παραδώσουμε μια περιοχή στις επόμενες γενιές με όλους τους φυσικούς πόρους σε ακμή, στην προκειμένη περίπτωση, ένα δίκτυο θαλασσίων καταφυγίων στον Κορινθιακό, τόσο για τα ιχθυοαποθέματα όσο και για την βιοποικιλότητα, είναι ΟΡΟΣ ΒΙΟΣΙΜΟΤΗΤΟΣ.
Με τον Ευρωπαϊκό κανονισμό 1967/2006 για την αλιεία στην Μεσόγειο, ζητήθηκε και από την Ελλάδα να προχωρήσει στον καθαρισμό θαλασσίων περιοχών που θα προστατεύονται από την αλιεία καθώς και τα ενδεχόμενα διαχείρισης που πρόκειται να εφαρμοσθούν σε αυτές, ένα ενδεχόμενο δε είναι και το κλείσιμο περιοχών στις αλιευτικέρς δραστηριότητες.
Σε ερώτηση των βουλευτών κ.κ. Μπεκίρη, Μπεγλίτη και Κόρκα στο εάν θα συμπεριληφθεί ο Κοριανθιακός, εάν και όταν απουσιάζει στην Ε.Ε. ο κατάλογος, θαυμάστε μερικά αποσπάσματα από την πολυσέλιδη απάντηση του τότε Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων κ. Αλ. Κοντού: «Επισημαίνεται ότι προκειμένου να προταθούν περιοχές ως προστατευόμενες στο πλαίσιο του κανονισμού, θα πρέπει προηγουμένως να έχει εξασφαλισθεί και η …επαρκής επιστημονική παρακολούθησή τους γεγονός που απαιτεί οικονομικό!!! Κόστος και παρακολούθηση σε διοικητικό επίπεδο σε συχνή βάση. Έτσι κι αλλιώς όμως ο Κορινθιακός μπορεί, με τα υπάρχοντα μέτρα προστασίας, να χαρακτηρισθεί ΣΗΜΕΡΑ ως Εθνική προστατευόμενη περιοχή, αλλά και στο μέλλον, με την υποχρέωση επιστημονικής παρακολούθησης. Ένα κάποιος κατάλαβε άτι ας φωτίσει και εμένα … Επειδή όμως ερωτώντες βουλευταί έχουν το …θράσος να προτείνουν και …μέτρα όπως η παύση της χρήσεως εργαλείων μέσης αλιείας (μηχανότρατες, βιτζότρατες κλπ) ακόμη δε περισσότερο ν’ ανήκουν σ΄ όλα τα κόμματα ο υπουργός μας εκφράζοντας προφανώς τις απόψεις της διευθύνσεως αλιείας του υπουργείου του (διότι όπως ο ίδιος σε κατ’ ιδίαν συνάντηση ανέφερε, δεν είχε ιδέα από …θάλασσα) λέει «…λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι η παραπέρα μείωση της δραστηριότητος της μέσης αλιείας (και της βιτζότρατας) και η διατήρηση μόνο της παράκτιας αλιείας σε περιορισμένη συγκεκριμένη περιοχή θα δημιουργήσει σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις στους απασχολούμενους κύρια ΠΑΡΑΚΤΙΟΥΣ ΑΛΙΕΙΣ, ΔΕΝ θεωρείται ώριμη η υποβολή τέτοιας πρότασης…». Υπουργάρα ο άνθρωπος και άφησε εποχή!! Είναι ο ίδιος που επανέφερε τα συρόμενα στο 1 μίγι… Οδηγίες προς τους ναυτιλομένους; Στις επόμενες εκλογές θα πρέπει να προσέξουμε λίγο…
Και συνεχίζει!!!
«…Πριν από την λήψη οποιασδήποτε απόφασης, απαιτείται να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις και να βρεθούν μέτρα αντιστάθμισής τους…». Ο κατάλληλος άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση… Γιατί; Θαυμάστε…
Ήδη από το 2004το τότε υπουργείο Γεωργίας είχε προτείνει στους Περιφερειάρχες μία σειρά από μέτρα, μεταξύ των οποίων η ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ μιας προσωρινής παύσης της αλιευτικής δραστηριότητος στον κορινθιακό Κόλπο, τουλάχιστον για 3 χρόνια, για την αποκατάσταση των αλιευτικών πόρων και τον εμπλουτισμό του με ιχθυοαποθέματα. Πρότεινε επίσης:
Α) Την καταγραφή των επαγγελματιών αλιέων της περιοχής και καθορισμό αποζημίωσής τους.
Β) Εκπόνηση μελέτης για την καταγραφής της υφιστάμενης κατάστασης.