Πυρηνικά απόβλητα: αυστηρότεροι κανόνες για μεγαλύτερη ασφάλεια

Η τραγωδία της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία επανέφερε το θέμα της πυρηνικής ασφάλειας και στην Ευρώπη και ένα από τα κεντρικότερα ζητήματα παραμένει η διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων. Το θέμα συζητήθηκε τη Δευτέρα στην επιτροπή Ενέργειας και η εισηγήτρια, Romana Jordan Cizelj (ΕΛΚ, Σλοβενία), δέχθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας.

Θεωρείτε ότι το σύστημα διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων στην Ευρώπη σήμερα κρύβει κινδύνους;

Ο κύριος κίνδυνος είναι κοινωνικός και θα τον αποκαλούσα “κίνδυνο ανευθυνότητας”. Ως επί το πλείστον στην Ευρώπη διαχειριζόμαστε τα απόβλητα χαμηλής και μέσης ακτινοβολίας αλλά ότι τα υψηλής ραδιενέργειας και δεν θεωρώ ότι αυτό είναι υπεύθυνο κυρίως γιατί τεχνικές λύσεις υπάρχουν για το πρόβλημα αυτό.
Προς το παρόν τέτοιου είδους απόβλητα υψηλής ακτινοβολίας αποθηκεύονται, συνήθως κοντά στους αντιδραστήρες, υπό συνθήκες που είναι μεν ασφαλείς αλλά πολύ λιγότερο ασφαλείς από ότι θα ήταν η οριστική επεξεργασία τους.
Η επιβολή των αυστηρότερων επιπέδων ασφαλείας είναι, λοιπόν, ευθύνη εκείνων που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη, των πολιτών και, φυσικά, των πολιτικών που οφείλουν να λάβουν τα κατάλληλα, νομοθετικά, μέτρα.
Υπάρχει πραγματική λύση για τη μακροχρόνια αποθήκευση των αποβλήτων;

Ποια είναι τα βασικά κριτήρια ασφαλείας;

Πράγματι δεν υπάρχει μακροπρόθεσμη αποθήκευση των αποβλήτων υψηλής ακτινοβολίας στην Ευρώπη σήμερα αλλά η Φινλανδία και η Γαλλία είναι οι δύο χώρες που βρίσκονται πιο κοντά σε λύση. Νομίζω ότι έχουμε δίκιο να μιλάμε εδώ για κοινό ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο που θα υποχρεώσει όλα τα κράτη μέλη να αναλάβουν δράση. Τα κύρια στοιχεία μιας τέτοιας νομοθεσίας θα ήταν η χρήση της καλύτερης δυνατής τεχνολογίας, η ύπαρξη ισχυρών ανεξάρτητων εποπτικών οργάνων και η κινητοποίηση των κατάλληλων ανθρώπινων και οικονομικών πόρων.
Η οδηγία περιλαμβάνει φυσικά πολλές πτυχές γιατί υπάρχουν επίσης ζητήματα όπως η εμπιστοσύνη του κοινού όχι μόνο έναντι των επαγγελματιών αλλά και έναντι των πολιτικών. Εξ’ ου και η πρόνοια για διαφάνεια και μεθόδους συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών.

Ποιος θα καλύψει το κόστος;

Πιστεύω στη γενική αρχή του “ο ρυπαίνων πληρώνει”… Νομίζω ότι είναι απαραίτητο να ισχύσει και σε αυτή την περίπτωση και έχω καταθέσει τροπολογία που δεν περιορίζεται στη γενική αρχή αλλά θέτει και ζητήματα όπως ο υπολογισμός του κόστους, η εποπτεία της εφαρμογής της οι επιθεωρήσεις και η τακτική ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με συμμετοχή και των εθνικών κοινοβουλίων.

Πώς όμως θα αποτραπεί η εξαγωγή των αποβλήτων σε άλλες χώρες αν επιβληθούν τόσο αυστηρά κριτήρια ασφαλείας εδώ στην ΕΕ;

Πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να απαγορευθεί η εξαγωγή τους. Μια άλλη δυνατότητα είναι να επιτραπεί μόνο προς χώρες που έχουν τα ίδια υψηλά κριτήρια ασφαλείας και μία τρίτη, που πρέπει να ισχύσει ούτως ή άλλως είναι να δραστηριοποιηθούμε περισσότερο στη διεθνή σκηνή, κυρίως μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας για να ισχύσουν τέτοια κριτήρια διεθνώς.