ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 23-04-2011

Αποψη: Ακριβή η πυρηνική ενέργεια

Του Ανδρεα Θεοφιλου*

Μετά το ατύχημα του Τσερνομπίλ και το πρόσφατο, ακόμη εν εξελίξει, της Φουκουσίμα, η πυρηνική ενέργεια από αντιδραστήρες σχάσης αντιμετωπίζει ένα μεγάλο δίλημμα: Αφ’ ενός όλο και μεγαλύτερη μερίδα της κοινής γνώμης τάσσεται εναντίον της, αφετέρου η πίεση των εταιρειών πυρηνικής τεχνολογίας στις κυβερνήσεις αυξάνει. Ενα από τα επιχειρήματα του πυρηνικού λόμπι μετά το ατύχημα του Τσερνομπίλ ήταν ότι ο αντιδραστήρας δεν ήταν εγκλεισμένος σε ατσάλινο δοχείο, που θα απέκλειε την έκλυση ραδιενέργειας στο περιβάλλον. Στη Φουκουσίμα όμως, που υπήρχε τέτοιο προστατευτικό κάλυμμα, αναγκάστηκαν να ανοίξουν τρύπες ώστε να διαφεύγει το υδρογόνο που παράγεται από την επαφή του νερού με καυτό μέταλλο. Και αυτό λόγω του ότι, άλλως, η έκρηξη του υδρογόνου θα οδηγούσε σε εκτίναξη ραδιενεργών υλικών σε πολύ μεγαλύτερα ύψη από εκείνα του Τσερνομπίλ, όπου κακώς έγινε προσπάθεια σφραγίσματος κάθε διόδου διαφυγής των ραδιενεργών υλικών.

Τα πυρηνικά ατυχήματα αφορούν μεγάλη έκταση και μακρά χρονική διάρκεια περιβαλλοντικής καταστροφής. Το συνολικό οικονομικό κόστος του Τσερνομπίλ και της Φουκουσίμα είναι πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα, η εταιρεία Τέπκο της Φουκουσίμα δεν υλοποίησε τα απαραίτητα μέτρα για τον περιορισμό της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Ετσι, από την πρώτη στιγμή η εταιρεία έριχνε ξανά στη θάλασσα το θαλασσινό νερό που χρησιμοποιούνταν για ψύξη των αντιδραστήρων, λόγω της παράλυσης του κανονικού συστήματος ψύξης, αντί να διοχετευτεί σε δεξαμενές τάνκερ. Εκεί το ραδιενεργό ιώδιο-131, έπειτα από περίπου ένα μήνα θα έχανε τη ραδιενέργειά του και στη συνεχεία το καίσιο και τα άλλα υλικά που έχουν μεγάλο χρόνο ζωής θα διαχωρίζονταν χημικά. Η απόπειρα συμφωνίας με τους Ρώσους, που διαθέτουν πλοία – εργοστάσια επεξεργασίας καταλοίπων, δεν καρποφόρησε. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η πυρηνική ενέργεια δεν είναι καθόλου φθηνή. Ιδιαίτερα για τη χώρα μας δεν ενδείκνυται οικονομικά, εφόσον η κατασκευή ενός αντιδραστήρα θα απαιτούσε δάνειο τριών τουλάχιστον δισεκατομμυρίων ευρώ, που θα απέδιδαν μετά 10 – 12 χρόνια, ενώ θα αύξαναν σημαντικά το δημόσιο χρέος. Ευτυχώς, τόσο η σημερινή όσο και η προηγούμενη κυβέρνηση δεν ακολούθησαν τις υποδείξεις της Ακαδημίας Αθηνών, που με ανακοίνωσή της συνιστούσε την πυρηνική ενέργεια, τονίζοντας ότι και η Ιαπωνία που έχει μεγάλους σεισμούς κατέφυγε σ’ αυτήν.

Διαφορετική είναι η προσπάθεια της κοινοπραξίας ITER (Ευρωπαϊκή Ενωση, ΗΠΑ, Ρωσία, Ιαπωνία κ. ά.) για τη σύντηξη πυρήνων υδρογόνου. Το κόστος όμως ενός τέτοιου εργοστασίου είναι τεράστιο.

* Ο κ. Ανδρ. Θεοφίλου είναι φυσικός Πυρηνικών Αντιδραστήρων, τέως διευθυντής ερευνών στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.

………………………….

Αποψη: Επικίνδυνη και ανεξέλεγκτη

Του Αθανασιου Γερανιου*

Τα τελευταία πέντε χρόνια, μεθοδικά και συστηματικά, το πυρηνικό λόμπι ξεκίνησε μια προπαγάνδα επανεμφάνισης των πυρηνικών αντιδραστήρων, προσπαθώντας να πείσει την κοινωνία για την αναγκαιότητά τους. Παρ’ όλο που ήπιες μορφές ενέργειας υπάρχουν άφθονες στη φύση, εντούτοις προσπαθεί να πείσει την κοινωνία ότι η πυρηνική ενέργεια, προβαλλόμενη με καινούργια μορφή, είναι «πράσινη ενέργεια», ασφαλής και καθαρή.

Εχουν ήδη περάσει 25 χρόνια από την πυρηνική καταστροφή του Τσερνομπίλ, διάστημα ικανό ώστε να «παραγραφούν» από τη μνήμη τα εφιαλτικά εκείνα γεγονότα.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η επαναφορά των πυρηνικών αντιδραστήρων ήρθε σε μια εποχή παγκόσμιας οικονομικής, κοινωνικής και ηθικής κρίσης, που τα αντανακλαστικά της κοινωνίας είναι σε ύπνωση και οι αντιδράσεις της αμβλυμένες. Ομως, η ίδια η φύση, με τις ισορροπίες της, ξύπνησε δραματικά την κοινωνία από τον λήθαργο, καταδεικνύοντας ξανά πόσο επικίνδυνη και ανεξέλεγκτη είναι η πυρηνική ενέργεια. Φέτος, μαζί με το πυρηνικό ατύχημα της Ιαπωνίας, θυμόμαστε την πυρηνική καταστροφή στο Τσερνομπίλ. Δύο μεγάλα πυρηνικά ατυχήματα μέσα σε 25 χρόνια, το ένα προϊόν ανατολικής τεχνολογίας, το άλλο δυτικής. Το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα κατέδειξε ότι καμιά τεχνολογία και καμιά οργάνωση δεν είναι ικανές να ελέγξουν εκείνες τις συγκυρίες που θα προκαλέσουν μια πυρηνική καταστροφή. Εδώ και ένα μήνα, όλη η ανθρωπότητα, η επιστημονική κοινότητα, οι τεχνολόγοι, παρακολουθούν αμήχανοι και άοπλοι το πυρηνικό ατύχημα και τον εφιάλτη ενός κράτους που μέχρι πρότινος ξεχώριζε για την οργάνωσή του, την υπευθυνότητα και τη συνέπειά του, και πάνω απ’ όλα, την υψηλής ποιότητας τεχνολογία του. Και είναι αυτή η τεχνολογική υπεροψία που το αιχμαλώτισε στην ανεξέλεγκτη καταστροφική δύναμη της ραδιενέργειας. Τα πυρηνικά εργοστάσια δεν είναι επιστήμη, είναι μια καθαρά οικονομική επένδυση, που αν τη μελετήσει κανείς συνολικά είναι μια επένδυση καταδικασμένη εξ αρχής.

Η πιθανότητα να συμβεί σοβαρό πυρηνικό ατύχημα, η οποία εκτιμάται στο ένα εκατομμυριοστό, δεν είναι τίποτα άλλο παρά το άλλοθι για μείωση του κόστους και της ασφάλειας των πυρηνικών σταθμών στο όνομα του κέρδους. Η εμπειρική πραγματικότητα τη διέψευσε αδιαμφισβήτητα. Μέσα σε 30 χρόνια είχαμε τρία μεγάλα πυρηνικά ατυχήματα. Το 1979 στο Θρι Μάιλ Αϊλαντ, το 1986 στο Τσερνομπίλ, φέτος στη Φουκουσίμα.

Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες έχουν πια ξεπεραστεί. Ηταν μια τεχνολογία που ολοκληρώθηκε. Θα πρέπει να αναθεωρηθεί η παγκόσμια ενεργειακή πολιτική και σταδιακά να αποσυρθούν όλοι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες.

* Ο κ. Αθ. Γεράνιος είναι αναπλ. καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.