Αρ. Πάγος: Αγαθό το δάσος, αποζημίωση από όσους το στερούν

Με το σκεπτικό ότι το δημόσιο δάσος είναι περιβαλλοντικό αγαθό που έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν οι πολίτες, ο Αρειος Πάγος ανάβει το πράσινο φως για να μπορούν να διεκδικούν αποζημίωση από όσους εμποδίζουν την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό ή ευθύνονται για την καταστροφή ή την αλλοίωσή του.

Η απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς δέχεται ότι στις περιπτώσεις κατά τις οποίες υποβαθμίζεται, για λόγους αισθητικής, αναψυχής και υγιεινής, η ποιότητα ζωής των κατοίκων που βρίσκονται κοντά σε δάση, υπάρχει παράνομη προσβολή του δικαιώματος στην προσωπικότητά τους. Επομένως, έχουν δικαίωμα να απαιτήσουν να αρθεί η προσβολή, να μην επαναληφθεί στο μέλλον και να καταδικαστεί ο υπεύθυνος σε χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιδίκαση αποζημίωσης είναι να αποδειχθεί ότι όντως οι θιγόμενοι πολίτες έχουν τοπική σχέση με το δημόσιο δάσος. Μάλιστα, για τον Αρειο Πάγο αρκεί ότι ματαιώθηκε η δυνατότητα των κατοίκων να απολαύσουν τις ωφέλειες του κοινόχρηστου δημόσιου δάσους, χωρίς να χρειάζεται να αποδειχθεί ότι χειροτέρευσε ουσιωδώς η ποιότητα της ζωής τους.

Οπως διευκρινίζουν οι δικαστές, η παράνομη προσβολή στην προσωπικότητα μπορεί να συνίσταται «είτε σε αυθαίρετο αποκλεισμό της πρόσβασης σε δημόσιο δάσος είτε σε αλλοίωση της φυσιογνωμίας ή καταστροφή του» (πυρκαγιές, εμπρησμοί, αυθαίρετα κτίσματα, καταστροφές σε δασικές εκτάσεις, παράνομη κοπή δέντρων κ.λπ.).

Στην απόφαση τονίζεται ότι «στην έννοια του κοινόχρηστου πράγματος υπάγεται και το δημόσιο δάσος, το οποίο αναγνωρίζεται από το δίκαιο ως περιβαλλοντικό αγαθό, που εντάσσεται στα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα (άρθρο 24 παράγραφος 1 του Συντάγματος) και διατηρεί τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του ως δάσος ακόμη και μετά την καταστροφή ή αποψίλωσή του (άρθρο 117 παράγραφος 3 του Συντάγματος), θεμελιώνεται δε και δικαίωμα αποζημιώσεως σε βάρος εκείνου που προκαλεί ρύπανση ή άλλη υποβάθμιση του περιβάλλοντος (άρθρο 29 του Ν. 1650/1986)».

Στη συγκεκριμένη υπόθεση που απασχόλησε τον Αρειο Πάγο, ιδιοκτήτης ακινήτου προσέφυγε στη Δικαιοσύνη με αίτημα να του επιδικαστεί αποζημίωση, διότι εμποδίζεται να απολαύσει τις ωφέλειες του δάσους από οικοδομή που χτίστηκε το 1991, σε τμήμα δημόσιου πευκοδάσους.

Παρά το γεγονός ότι στη συνέχεια το δάσος καταστράφηκε, οι δικαστές δέχτηκαν ότι συνεχίζει να έχει δασικό και άρα κοινόχρηστο χαρακτήρα και γι’ αυτό αναίρεσαν αντίθετη απόφαση του Εφετείου.