Αποχαιρέτα και «είκοσι» από αυτά που ήξερες

Της ΕΡΣΗΣ ΒΑΤΟΥ

Είκοσι αντικείμενα και συνήθειες που απεβίωσαν τη δεκαετία που κλείνει αύριο ή στην καλύτερη περίπτωση ψυχορραγούν με ελάχιστες ελπίδες επιβίωσης, συγκέντρωσε σε έναν -για πολλούς μάλλον νοσταλγικό κατάλογο- ο ιστότοπος Huffington Post.

Γιατί ποιο άλλο συναίσθημα άραγε σου γεννιέται όταν π.χ. συνειδητοποιείς ότι έχεις ξεχάσει να γράφεις με το μολύβι ή την πένα ακόμα και τα ψώνια της ημέρας, πόσο μάλλον επιστολές;

Χειρόγραφο και μάλιστα με καλλιγραφικά γράμματα; Μπα… Σκέψεις, συναισθήματα ή και απλά γεγονότα κοινοποιούνται πλέον μέσω του inbox. Ούτε καν με την αποστολή τυπωμένων καρτών στο ταχυδρομικό κυτίον (!). Το οποίο, εκτός από λογαριασμούς, σπανίως υποδέχεται στην αγκαλιά του οτιδήποτε άλλο, σε πάμπολλες περιπτώσεις ούτε και αυτά τα διαφημιστικά φυλλάδια που χρωμάτιζαν λίγο από το χρόνο μας την ώρα του ανοίγματος της αλληλογραφίας. Τώρα το χρώμα ακτινοβολείται από την οθόνη του υπολογιστή, που με τη γοητεία και τη δύναμή του σκότωσε τόσες και τόσες συνήθειες και μικρά όνειρα: όπως τη λησμονιά, το δικαίωμα να ξεχνάς.

«Το Ιντερνετ καταγράφει τα πάντα και δεν ξεχνά τίποτα» έγραφαν οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» πριν από μερικούς μήνες. Με ένα ψηφιακό αντίγραφο κρατάς τα πάντα για πάντα φυλαγμένα. Αν το θέλεις ή όχι, είναι άλλη υπόθεση…

Τι άλλο σκοτώνει το «μηχάνημα» και το Δίκτυο; Μα τα… 090 και το τηλεφωνικό σεξ. Οταν έχεις μπροστά σου ό,τι μπορεί να ζητάει η ψυχή σου -διαδραστικό και τρισδιάστατο, τι το θες το παραδοσιακό τηλέφωνο; Παρά την κυριαρχία του κινητού τηλεφώνου πάντως, οι τηλεφωνικές συνδιαλέξεις ως μορφή επικοινωνίας τείνουν προς την παρακμή, υποχωρώντας υπό το βάρος της αποστολής γραπτών μηνυμάτων, περιλαμβανομένων εκείνων στους ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης (Tweeter-Facebook κ.λπ.). Επομένως εύκολα μπορούμε να δεχτούμε τη συγκλίνουσα εκτίμηση ότι η τηλεομοιοτυπία, άλλως φαξ, είναι νεκρή από καιρό. Και πλάι της ήδη σε πολύ μεγάλο βαθμό στο εξωτερικό και λιγότερο στη χώρα μας, η συσκευή σταθερού τηλεφώνου. Πρόσφατη έρευνα του Ασοσιέιτεντ Πρες έδειξε ότι στις ΗΠΑ πάνω από τους μισούς Αμερικανούς 25-29 ετών δεν έχουν σταθερό τηλέφωνο. Γιατί μήπως έχουν τυπωμένους τηλεφωνικούς καταλόγους, τύπου Χρυσού Οδηγού; Πάνε αυτοί. Αντί να ξεφυλλίζεις, πληκτρολογείς. Το ίδιο συμβαίνει και με τις εγκυκλοπαίδειες που πουλιούνται πια ως αντίκες στα παλαιοπωλεία. Οι ηλεκτρονικές εκδόσεις τους, αντίθετα, απογειώνονται. Μήπως αυτό είναι κακό για τα βιβλιοπωλεία εν γένει;

Το τμήμα βιβλίου τού Huffington Post καταγράφει αύξηση του αριθμού βιβλιοπωλείων που κλείνουν, ενώ πολλοί είναι αυτοί που βλέπουν αντιστρόφως ανάλογη τη σχέση της ανόδου των ηλεκτρονικών δικτύων πώλησης, όπως το Amazon, με τα παραδοσιακά καταστήματα βιβλίων. Και βλέπουν να έρχονται ακόμα πιο δύσκολες μέρες. Το ίδιο συμβαίνει με τα τουριστικά πρακτορεία που συρρικνώνονται όλο και περισσότερο εξαιτίας της άνθησης των δικτυακών τόπων αναζήτησης ταξιδιωτικών πληροφοριών.

Το Δίκτυο άσκησε μεγάλη πίεση και στο τμήμα των εφημερίδων που φιλοξενούσαν τις αγγελίες. Σήμερα βλέπουμε όλο και λιγότερους ανθρώπους που αναζητούν δουλειά, σπίτι ή αυτοκίνητο κυκλώνοντας με το στυλό τους ό,τι ενδιαφέρον. Παίρνουν τον φορητό υπολογιστή τους στο κρεβάτι -χωρίς καλώδια, είδος που σιγά σιγά τείνει επίσης να εξαφανιστεί κατά το Huffington- και χαϊδεύοντας απαλά το ενσωματωμένο πληκτρολόγιο βρίσκουν το δρόμο τους. Και στην κυριολεξία.

Πάνε πια οι μαγικοί σχολικοί χάρτες των παιδικών μας χρόνων. Να χαθούμε αποκλείεται. Ενα σωρό εφαρμογές σε πλήθος συσκευών οδηγούν τα βήματά μας ανά πάσα στιγμή. Τα GPS, τα Google Maps και άλλα παρόμοια έχουν μπει στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Και έχουν τεθεί εκτός λέξεις όπως το βίντεο και οι βιντεοκασέτες, το φωτογραφικό φιλμ και το ρολόι χειρός.

Εκτός αν είναι κόσμημα το τελευταίο και φοριέται ως τέτοιο. Πάντως όχι για να επιτελεί τον αρχικό σκοπό κατασκευής του, που είναι να μας δείχνει το χρόνο. Γι’ αυτό έχουμε κινητά και υπολογιστές, οι οποίοι φυσικά καμία σχέση δεν έχουν με εκείνους που χρειάζονταν να καλέσουμε μέσω τηλεφώνου για να συνδεθούμε. Το dial-up Internet μάς… άφησε χρόνους.

Κερδίσαμε χρόνο από την αναμονή για την είσοδο στον κυβερνοχώρο και τον χάσαμε από τη ζωή μας. Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο χρόνο της προσωπικής και της επαγγελματικής ή εν γένει κοινωνικής ζωής εξέλιπε. Τα έξυπνα τηλέφωνα, οι μικροϋπολογιστές και άλλες συσκευές που γέννησε η τεχνολογική εξέλιξη λειτούργησαν άριστα ως πολιορκητικός κριός για την εκπόρθηση του ιδιωτικού μας χρόνου και χώρου. Εκτός κι αν τον διαφυλάξουμε αντιστεκόμενοι γερά.

Καλή νέα χρονιά και νέα δεκαετία.

Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 30 Δεκεμβρίου 2010